Het blijft maar knagen. Wat is het toch precies wat me niet aanstaat in dat bekwaamheidsdossier en het lerarenregister van die toch zo goedbedoelende Stichting Beroepskwaliteit Leraren? Ik voel dat er iets wringt - en dan wéét ik gewoon dat het niet klopt - maar kon er tot nog toe niet precies de vinger op leggen.
Na het lezen van Intensieve Menshouderij wordt het me duidelijk. Het past in het ontwerp van de intensieve menshouderij om medewerkers te leren "dat het primair gaat om hun eigen carrièrepad ('Heb je al een POP, een Persoonlijk Ontwikkelings Plan?')." Bekwaamheidsdossier, POP en lerarenregister brengen leraren in een voortdurende staat van bezorgdheid om hun positie. 'Ben ik wel goed genoeg?'
"Medewerkers leren dat ze niet meer op de samenhang der dingen moeten letten, maar dat ze zich vooral moeten concentreren op hun eigen prestaties." Leraren komen daardoor niet toe aan het ontwikkelen van een onafhankelijk oordeel over de kwaliteit van onderwijs of aan de bundeling van krachten ter bevordering daarvan.
"Er worden 'harde' criteria vastgesteld en vastgelegd in een prestatiecontract [bekwaamheidsdossier]. Na verloop van tijd is iedereen bezig met het scorebord en let niemand meer op de wedstrijd zelf. Door het gebrek aan collectiviteit wordt er steeds meer langs elkaar heen gewerkt en probeert iedereen vooral zijn eigen carrière niet in gevaar te brengen."
In de intensieve menshouderij worden collega's tegen elkaar uitgespeeld door bonussen uit te delen (prestatiebeloning). Groepsgevoel wordt tegengewerkt, want bundeling van krachten vormt een gevaar voor het construct.
"Competenties van medewerkers worden uitgedrukt in hun vermogen om loyaal mee te werken aan veranderingen die door 'de denkers' zijn uitgedacht." Dat is precies wat me tegenstaat in de competentiematrix van de SBL. Het zogenaamde meewerken en meedenken wordt beloond: je krijgt er punten voor in je bekwaamheidsdossier. Men gebruikt graag het woord 'proactief' om submissief gedrag te stimuleren: onderwerping aan het zelfrefererende onderwijsconstruct van de beleidsmakers. Kritische geluiden van de werkvloer worden afgedaan als weerstand en negativisme. Wie tegen de stroom indenkt is een spelbreker.
Door de grote stroom van almaar nieuwe regels en procedures van de top naar de werkvloer wordt een schijnwerkelijkheid geconstrueerd. Die schijnwerkelijkheid heeft een zelfrefererend karakter. Binnen het discours lijkt het allemaal wel te kloppen. Het wringt wel, maar je krijgt er geen greep op. Je moet verdomd veel denkkracht hebben wil je buiten dat discours onafhankelijk blijven nadenken en je niet laten opslokken door de Onderwijs-MBA-NewSpeak.
De enige vraag die er werkelijk toe doet, de vraag die wij vakmensen ons dagelijks moeten stellen: "Is het goed voor de kwaliteit van het onderwijs?", valt bij voorbaat buiten het zelfrefererend systeem van de intensieve menshouderij. Het is voor de intensieve menshouderij een onwenselijke vraag, want hij kan het hele onderwijsconstruct - met al z'n managementstructuren en externe adviseurs - ten val brengen.
Zo had ik er nog niet over gedacht. Dus het is een soort balans. Juffen krijgen steeds meer eisen op hun hoofdje gestapeld, dus moeten ze zich aan de andere kant steeds incompetenter gaan voelen. Incompetente mensen klagen niet over onredelijke eisen. Die zijn al blij als niemand opmerkt dat ze 't niet kunnen.
BeantwoordenVerwijderenJe hebt het mooi beschreven Hester. Ik denk de spijker op z'n kop.
BeantwoordenVerwijderenHa Esther, een sterk stuk. Zou je het onderzoek: http://tinyurl.com/43mgfsz er eens naast willen leggen? Ben benieuwd.
BeantwoordenVerwijderenHallo Esther,
BeantwoordenVerwijderenJe hebt me hierheen geleid via Twitter. Ik vind dat we altijd op onze hoede moeten zijn bij onderwijsbeleid en ons altijd af moeten vragen of het onderwijs zelf er beter van wordt. Bij het oprichten van het Lerarenregister moeten we dus ook niet naïef zijn maar kritisch-alert.
Maar voor mij betekent het niet: niet meedoen. Juist doordat kritische, wakkere mensen zich bij zo'n register aanmelden kan het iets worden waar 't onderwijs wat aan heeft. De slagzin 'voor, door en van leraren' klinkt goed maar moet waargemaakt worden doordat dat geëist wordt door diegenen die zich actief opstellen, wat iets anders is dan passief aansluiten.
Het Lerarenregister is in opbouw; in deze fase kunnen we er dus nog invloed op uitoefenen en er een gedragen succes van maken. Als dat succes uitblijft, komt er heus wel een register, misschien wel hetzelfde. Maar dan zonder draagvlak en zonder effect. Of alsnog door OCW ingesteld (zie regeerakkoord), zonder invloed van binnenuit.
Dat zou ik het slechtste scenario vinden.