Er moet zoveel

De laatste tijd ben ik naar een hele rits bijeenkomsten over onderwijs geweest. Pasi Sahlberg, het Lerarendiner van de Onderwijsraad, een bijeenkomst met Roland Schut over Pedagogische Tact bij de Vereniging van Meesterschappers, een lezing van Dolf van den Berg bij het NIVOZ. Bij zulke bijeenkomsten leg ik me er gewoontegetrouw op toe, bewust te registreren wat het publiek zo allemaal te berde brengt in de discussie achteraf. 

Als je de opmerkingen en vragen en kanttekeningen allemaal op een rijtje zet, tekent zich een patroon af. Opvallend vaak beklagen leraren zich over het feit dat ze zoveel moeten, en dat ze daarom niet toekomen aan wat ze belangrijk vinden. 

Ik zou ze willen vragen wat precies dat 'moeten' inhoudt. Wat moet er dan precies, van wie moet het, waarom moet het, moet jij het doen, vind je zelf dat het belangrijk is, dat het moet? Waar komt toch dat gevoel van zoveel te moeten vandaan, en waar duidt het klagen daarover op? 

Enerzijds kun je de neiging van leraren om extern te attribueren (anderen de schuld te geven) bekritiseren, en dat moet je ook zeker doen, want hoe je het ook wendt of keert, het is toch aan elke leraar voor zich om de volledige verantwoordelijkheid op zich te nemen voor het onderwijsproces. Er is mijns inziens geen andere weg. Anderzijds durf ik toch wel beweren dat de manier waarop het onderwijs nu is georganiseerd, leraren conditioneert tot hulpeloosheid. 

Hoe het ook zij, de kracht van leraar wordt in het huidige bestel door innerlijke en uitwendige invloeden geremd - alle betogen aangaande het belang van de leraar ten spijt.

Wat kan de reden zijn dat de overheid zozeer op controle gericht is, wat houdt hen tegen om die los te laten? Waartoe is vertrouwen in de autonomie van de leraar zo belangrijk?

Wat nodig is, is een leraar die doordrongen is van zijn volledige verantwoordelijkheid voor het onderwijs.

Wat houdt verantwoordelijkheid binnen deze context precies in?

Wat kenmerkt een zelfverantwoordelijke, zelfsturende en zichzelf kennende leraar?

En wat kunnen leraren, schoolleiders, bestuurders, opleiders, adviesorganen en de overheid doen om te zorgen dat zulke leraren de norm worden?

Dat ga ik uitzoeken.