Ik werk nu tien jaar in het basisonderwijs. De eerste ervaringen in deze wereld, zo volkomen anders dan de wereld van de academische filosofie waar ik vandaan kwam, waren... nu ja... ontgoochelend. Maar ik probeerde mijn oordeel uit te stellen, dacht, misschien begrijp ik nog niet goed hoe de dingen hier werken, in dit andere land, met een heel andere cultuur. En in dat land waar ik vandaan kwam, het land dat ik verlaten had, met zijn zo eenzijdig cerebrale inwoners, was ik toch ook niet gelukkig geweest.
De tijd verstreek. Mijn eigen cerebraliteit nam langzaam af, ik leerde behalve denken ook voelen, ik leerde behalve van boeken ook van mensen houden, ik gaf kinderen onderwijs, ik báárde zelfs kinderen, ik dompelde me onder in de onmiddellijkheid van het hier en nu - dat alles nam gedurende een aantal jaren al mijn aandacht in beslag, en ik genoot ervan. Alsof alles voortaan in die andere schaal van de balans lag.
Maar na verloop van tijd kwam de weegschaal terug in evenwicht, en ik begon toch ook weer na te denken over mijn ervaringen in het basisonderwijs. Ik zocht naar woorden, om te beginnen in de taal waarin er over het onderwijs gesproken werd. Ik begon overheidsnotities te lezen, bestuursakkoorden, gemeentelijke plannen, rapporten van adviesraden. Het intrigeerde me, hoe er over onderwijs gesproken werd, maar het was niet de taal die ik zocht. Dat wat ik zag, in het onderwijs, werd er niet in uitgedrukt.
Ik zocht verder, en ontdekte dat er zoiets bestond als wijsgerige pedagogiek, of 'philosophy of education' en langzaam maar zeker vond ik vooral daar degenen die me een taal gaven die binnen bereik bracht wat ik wilde uitdrukken. Al denk ik nog steeds dat er een taal moet zijn die nog beter uitdrukt wat dat nu precies is, wat daar nu eigenlijk gebeurt, in het onderwijs.
Een taal, maak je je die niet eigen om die met anderen te kunnen spreken? Met name in de virtuele ruimte lukt het al vrij aardig om anderen te vinden met wie ik van gedachten kan wisselen over onderwijs, en een enkeling gaf me het compliment dat ik hem - via een artikel uit de wijsgerige pedagogiek - taal aandroeg voor iets wat hij eerder niet goed wist uit te drukken.
De opgave waar ik voor sta, is te proberen me ook voor mijn naaste collega's verstaanbaar te maken, zodat ik ook met hen in gesprek kan gaan over wat ik zie, en wat zij zien. Dat valt nog niet mee, want datgene waarvoor je nog geen taal hebt, kun je nauwelijks denken. En je maakt mij niet wijs dat zij hun ervaringen wél herkennen in het jargon van de overheid. Je kunt een vermoeden hebben, een intuïtie - daarom gaat een mens op zoek naar taal - maar om naar je vermoedens te durven luisteren en erop te vertrouwen dat die toch op de een of andere manier van betekenis moeten zijn, heb je een heel specifiek soort zelfvertrouwen nodig, dat ik om me heen weinig aantref.
Het komt erop aan, de vonkjes van het vage vermoeden aan te blazen. Als er echt iets veranderen wil in het onderwijs, dan moet het vuur toch van die vonkjes komen.
Heel herkenbaar... Spreken collega's dezelfde taal? Of begrijpen ze niet wat je vertelt?... Zijn ze (nog) niet mee in je verhaal?... Zien ze het (dan nog) niet?...
BeantwoordenVerwijderenHet vraagt geduld, heel veel geduld.... Vaak heb ik, voor mezelf, het gevoel op een HST-trein te zitten, terwijl anderen nog plaatsnemen op de stoptrein. Maar ik blijf erin geloven dat we elkaar ooit zullen kruisen in hetzelfde station om van daaruit samen verder te reizen... Eens al die kleine vonkjes overslaan, ontstaat er een (lopend) vuur... als een trein die niet meer te stoppen is.
Reinhilde
@ReinhildeVdA
Geduld... ik geef toe dat dat een opgave is. Maar ik geloof ook dat er meer nodig is dan geduld. Er is ook een inspanning van onze kant nodig, en een hoge mate van empathisch vermogen. Waar vind ik toegang tot de vragen die in die ander te sluimeren liggen, zonder dat die zich er zelfs maar bewust van is? Hoe woel ik die vragen los? Hoe wakker ik het verlangen aan, die vragen te willen onderzoeken?
VerwijderenNogmaals: prachtige blog!
VerwijderenGeduld is een mooie eigenschap. Echter staat geduld voor 'het vermogen ergens op te wachten'. Want wachten staat voor 'blijven waar je bent'. En dat is natuurlijk niet wat wij gaan doen! ;)Een heel aantal onderwijsvernieuwers zitten inderdaad op die trein, die in sneltreinvaart gaat. Ik zit er ook, en het voelt heerlijk. Hoe verder wij vooruit zijn, hoe meer wij ontdekken wat daar voor ons is, hoe meer vertrouwen wij kunnen geven aan diegene die met de stoptrein komen.
Ik zet vooral mijn eigen nieuwsgierigheid in om de vragen die bij anderen leven naar boven te krijgen. Door nieuwsgierig te zijn straal je zelf openheid en gelijkwaardigheid uit, zonder oordeel. Ik merk meer en meer dat ander zich uitgenodigd voelen om zich open te stellen. Door nieuwsgierigheid aan de wereld te geven, wakker ik nieuwsgierigheid aan bij anderen (ofwel: be the change you wish to see in the world). En wat er dan allemaal ontstaat....:)
Dag dames,
BeantwoordenVerwijderenIk wilde gisteren een verwijzing maken naar ‘taal’ en de ‘eigen ervaring’. Daarvoor gebruikte ik de legende van Thamus en Thot. Thot die het schrift aankondigt als dé vernieuwing waar iedereen baat bij heeft, en Thamus die weigerachtig is omdat hij gelooft dat mensen dan meer belang zullen hechten aan de woorden zelf, in plaats van de internalisering van waarvoor de woorden staan. Ik moest daar aan denken bij je blogpost.
Voor ik dat nog even probeer te duiden, nog dit over je tweet met link naar Plato. The Fondness, daar heb ik nog niet van gehoord. Links en info daarover, graag . En ik ben ook geen Plato specialist, maar als ik mij niet vergis schept hij wel in de Phaedo de scheiding tussen lichaam en ziel. Legt hij daarmee niet de basis voor de ‘zondige wereld hier op aarde’ en de ‘verlossing in de hemel’, zoals de katholieke kerk het later bekijkt? Iets wat ik helemaal anders zie. Maar goed, dat is andere koek, waar jij veel meer van weet (af te gaan op je Bio op Twitter).
Terug naar je blogpost …
De opgave is inderdaad via taal aan collega’s duidelijk te maken hoe ik het zie, en hoe zij het zien. De verbinding tussen die twee, en dat is niet eenvoudig! Jij hebt daar de taal van wijsgerige pedagogiek gevonden (wat ik zeker onthoud, om verder te bekijken). Ik heb voor mezelf op dat vlak de taal gevonden van Peter Senge ‘Lerende Scholen’, Creatieve Wisselwerking van Johan Roels, Edushock en nog andere werken. Dus ik praat wel tegen mensen met die taal, maar het schoentje knelt bij de herijking in de eigen ervaring. Het is niet omdat ik ‘praat’ dat ik ook zo begrepen word. Daarom dat ik in dialoog met de ander probeer te peilen naar gelijkgestemde ervaringen. Dan - is mijn ervaring - lukt het beter … Werkvormen die we daarvoor met het team hanteren zijn dan ook gericht op die ervaring. En gericht op de verbinding tussen de collega’s in plaats van op het individu. Zo werken we bijvoorbeeld niet langer met POP’s maar met CrOP’s (creatieve ontwikkelingsplannen in micro-design teams).
Verder vind ik dat je groot gelijk hebt dat overheden, bestuursraden e.d. een andere taal gebruiken … Er zijn wel meer vonkjes in het onderwijs-haardvuur waar te nemen de laatste tijd, vind ik! Edushock en vele andere initiatieven blazen en blazen en blazen op de vonkjes , en dat werpt al verschillende vuurtjes op.
Tot slot nog over je reactie op ‘geduld’. Het is een lange weg, en de gevonden taal wordt best nog een ‘discipline’. Een innerlijke toewijding met aanvaarding van de lange weg, en ja, dat vraagt zowel inspanning als geduld.
Benieuwd naar jullie visie
Groeten en een fijn eindejaar!
Bram
Beste Hester,
BeantwoordenVerwijderenAls je mijn tip over ‘Dancing Dreams’ op hetkind.org ziet, zal het je niet verbazen dat jouw blog mij raakt! Er is niets mis met de denk-/spreektaal, wat er m.i. mist is het besef dat er veel meer is: de taal van het hart, onze intuïtie, de taal van het lichaam… zo’n 90% van de communicatie gebeurt via de nonverbale dimensie. Verbinding gewaar zijn gebeurt met onze rechter hersenhelft. En als ik Luc Stevens mag citeren: “Goed onderwijs is een kwestie van relatie tussen leerling en leerkracht.” Die relatie is ervaarbaar via de taal van het hart, via onze rechter hersenhelft. Dank voor je heldere betoog en wat mij betreft graag tot ontmoetens om hierop door te gaan. Van harte welkom!
Karin Sorbi