tag:blogger.com,1999:blog-8599467246155144702024-02-19T14:00:01.254+01:00hester ijsselingHester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.comBlogger195125tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-45348245102561780962020-11-18T16:03:00.056+01:002020-11-19T11:08:27.441+01:00Obama's leap of faith<p></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://www.caycon.com/wp-content/uploads/2014/11/Taking-the-Leap-from-Corporate-to-Startup.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="293" data-original-width="450" height="217" src="https://www.caycon.com/wp-content/uploads/2014/11/Taking-the-Leap-from-Corporate-to-Startup.jpg" width="333" /></a></div>Gisteren sprak Tommy Wieringa met Barack Obama. Veel mensen zullen het gezien hebben, want Obama is een figuur van wie we een hoopvol verhaal verwachten.<p></p><p>Aan het eind van het gesprek zei hij: Iets zegt me dat er in ons iets is dat ons helpt het goede van het kwade te onderscheiden.</p><p>Hij zei: Ik kan dat niet bewijzen, dat is bijna een 'leap of faith', maar het is waarnaar ik leef en waarnaar ik handel.</p><p>In mijn onderzoekswerk heb ik het over <a href="https://www.verus.nl/sites/www.verus.nl/files/documenten/hesterijsseling.bezieldbezielendonderwijs.tmh.2020.pdf">bezieling</a> en over 'luisteren naar je hart'. Daarmee probeer ik net zoiets tot uitdrukking te brengen. Volgens mij is er in ons iets dat resoneert met de mensen en dingen die op ons pad komen, een snaar die soms geraakt wordt. Iets dat ons aanspreekt en ons een richting suggereert: ga die kant maar op.</p><p>Wetenschappelijk is zoiets niet aan te tonen, je kunt het niet verklaren of voorspellen of in kaart brengen. Maar er zijn nu eenmaal dingen waar de wetenschap niets over kan zeggen, die toch van betekenis zijn voor ons mensen. Die probeer ik te beschrijven. </p><p>Om de stem van het hart als gids te beluisteren, en te geloven dat dat iets van waarde is, dat vraagt om een 'leap of faith', een sprong van vertrouwen. De ondertitelaar van het interview met Obama maakte van Obama's leap of faith: 'speculaties', maar dat is iets heel anders.</p><p>Een leap of faith, dat is, dat je een sprong waagt, om ook al heb je geen garanties of bewijzen, erop te vertrouwen dat het zo is en daar je leven naar in te richten en je in je handel en wandel door te laten leiden. Dat je hart je ingeeft wat je te doen staat.</p><p>Maar inderdaad, dat vraagt om een grote sprong over een diepe afgrond. Een afgrond van rationalisaties en cynisme. En je weet nooit of je de andere kant zult halen. Dat blijft elke keer weer een waagstuk. Een prachtig risico.<br /></p><p>P.S. Misschien denk je, maar dat is irrationeel - hoe kan een onderzoeker zich met zoiets bezighouden? </p><p>Versta me goed, ik ben een groot voorstander van integer en zorgvuldig denken en ik vind het heel belangrijk dat als je iets beweert, je steeds zo goed en navolgbaar mogelijk probeert te onderbouwen wat je zegt. Maar ik denk ook dat de uiterste consequentie van het rationele denken is, dat je tot de conclusie moet komen dat de ratio niet alles kan vatten wat zich in de ervaring aandient. Dus dat je, uit een verlangen recht te doen aan de ervaring, geen andere keus hebt dan de sprong te wagen voorbij het bewijsbare, verklaarbare, voorspelbare waar de wetenschap zich toe beperkt. Een 'leap of faith'.</p><p><br /></p><p><br /></p>Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-76188471275606157732020-09-13T01:16:00.000+02:002020-09-13T01:16:11.563+02:00Geluk onder druk<p> <span style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;">Het Trimbos instituut bracht onlangs een rapport uit getiteld Geluk onder druk. Het gaat over ‘het mentaal welbevinden van jonge mensen’. In het onderwijs wordt daar veel waarde gehecht. </span><span style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: inherit; line-height: 24px;">Ik zie natuurlijk ook graag dat kinderen zich goed voelen. Toch vraag ik me af of er niet teveel druk gezet wordt op je goed moeten voelen, goed in je vel moeten zitten. Is dat niet precies wat zo deprimerend en stressvol is?</span></p><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><span style="font-size: inherit; line-height: 24px;"><br /></span></div><div style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><span style="font-size: inherit; line-height: 24px;">Er circuleert op sociale media een spreuk: je mag van mij alles worden wat je wil, als je maar gelukkig wordt. Als ik die spreuk tegenkom dan denk ik altijd: en als iemand nu eens niet gelukkig is? Mag die dan ook blijven? Of moet dat dan zo snel mogelijk opgelost worden?</span></div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><br /></div><div style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;">Dat is één.<br /></div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><br /></div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><span style="background-color: white;">Een tweede is, dat er over welbevinden wordt gesproken alsof het maakbaar is. Alsof met de juiste interventies de juiste mate van welbevinden kan worden bereikt. Dus als je je niet goed voelt dan schiet je tekort, of je leraar schiet tekort. </span></div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><span style="background-color: white;"><br /></span></div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><span style="background-color: white;">Als er een pil zou bestaan die ervoor zou zorgen dat bij alle kinderen het welbevinden voortaan permanent geregeld zou zijn - zonder bijwerkingen - zou dat ethisch verantwoord zijn? En sterker nog: zou dat pedagogisch wenselijk zijn?</span><br /></div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><br /></div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;">Dat brengt me op het volgende: gaat het in het leven om ‘je goed voelen’ of om ‘goed voelen’? Gaat het om gezondheid of om ethiek?</div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><br /></div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;">Als je goed voelt wat er aan de hand is, dan voel je soms ook dat het níet goed is, dat iets niet in de haak is. Soms is er verdriet of boosheid of pijn. Die gevoelens hebben je ook iets te zeggen. Boosheid kan je bijvoorbeeld bewust maken van wat je het meest van al aan het hart gaat. Boosheid kan je oproepen om op te staan tegen onrecht. Verdriet kan een uitdrukking zijn van je liefde voor iets dat verloren gaat. Angst kan ingegeven zijn door de zorg die je wil dragen voor iets kwetsbaars dat in jouw ogen van grote waarde is. Gevoelens brengen je in contact met je ethische waarden.</div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><br /></div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;">Welbevinden is een psychologische term die de kwestie beperkt tot het niveau van de gezondheid: lekker in je vel zitten. Maar is dat niet een beetje oppervlakkig? Daaronder zit een diepere, existentiële laag, het morele gevoel. Een gevoel dat maakt dat je het appel kunt horen dat je ertoe oproept om de dingen met aandacht en zorg te doen. </div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><br /></div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;">Als er iets is wat een jong mens voor burnout en depressie kan behoeden, dan is het het gevoel dat je voor iets of iemand buiten jezelf van betekenis kan zijn. </div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;"><br /></div><div dir="ltr" style="-webkit-text-size-adjust: 100%; font-family: -apple-system, HelveticaNeue; font-size: 16px;">Wat hebben wij op scholen te doen? Niet per se zorgen dat de kinderen lekker in hun vel zitten. Iemand kan ook heel lekker in z’n vel zitten terwijl hij zich niets van zijn omgeving aantrekt. Waar het om begonnen is, is niet welbevinden. Het is onze pedagogische opdracht om bij kinderen het verlangen te prikkelen om zich te verbinden aan een of andere goede zaak, hoe bescheiden ook, waar zij zelf in vrijheid voor kiezen. Wij hebben hen daarin uit te dagen, op weg te helpen en te bemoedigen. </div><br class="Apple-interchange-newline" style="-webkit-text-size-adjust: auto;" />Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-34829526820385990382018-12-08T18:21:00.001+01:002018-12-08T18:21:20.299+01:00De ervaring beschrijven, wat heb je daaraan? Fenomenologie van de onderwijspraktijk<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://gutezitate.com/zitate-bilder/zitat-niemand-kann-dir-die-brucke-bauen-auf-der-gerade-du-uber-den-flusz-des-lebens-schreiten-muszt-friedrich-nietzsche-152221.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="376" data-original-width="800" height="150" src="https://gutezitate.com/zitate-bilder/zitat-niemand-kann-dir-die-brucke-bauen-auf-der-gerade-du-uber-den-flusz-des-lebens-schreiten-muszt-friedrich-nietzsche-152221.jpg" width="320" /></a></div>
Waar zijn onderwijsonderzoekers en -adviseurs voor? Velen lijken hun taak zo op te vatten, dat ze leraren moeten vertellen wat goed onderwijs is en dat ze ze moeten helpen om goed onderwijs te geven. Ik heb een ander beeld van wat mijn opdracht als onderwijsonderzoeker is. Volgens mij weten leraren vrij aardig wat goed onderwijs is en verdienen ze meer vertrouwen en meer ruimte om hun verantwoordelijkheid daarin te nemen. Wat leraren te doen staat, te beoordelen wat de situatie van moment tot moment van ze vraagt, dat is aan hen. <div>
<br /></div>
<div>
Wat ik als onderzoeker probeer, is een ruimte scheppen waarin het appel dat leraren om een antwoord vraagt, gehoord kan worden. Het appel van de kinderen die, met dat ze kinderen zijn, om onderwijs vragen en om hulp om in de wereld hun plek te vinden. Vervolgens kan ik alleen maar hopen dat leraren naar dat appel zullen luisteren en zich niet langer van de wijs laten brengen door de innovatiegekte. Waartoe dat appel ze concreet oproept? Dat weet ik niet. Dat is elke keer weer anders en onvoorspelbaar en het is van moment tot moment aan de leraar in kwestie om te beoordelen wat te doen. Daar ga ik niet over.<br /><br />Ik moet hieraan denken omdat me bij herhaling gevraagd wordt: Hoezo is dat fenomenologisch onderzoek naar de ervaring van leraren wat jij doet, behulpzaam bij het versterken van hun handelen? Hoe ga jij met jouw onderzoek het handelen versterken? Wat voor interventies ga jij plegen? Wat voor acties ga je met die leraren ontwerpen, waar de onderwijspraktijk beter van wordt?<br /><br />En dan denk ik: dat weet ik niet en dat is ook niet aan mij. Ik ben als onderzoeker niet degene die komt vertellen hoe het moet. Ik kom geen gereedschappen of handelingsadviezen aandragen. Ook niet straks, als ik naar ik hoop via fenomenologisch onderzoek in woorden heb weten te vangen wat het wezenlijke in de ervaring van leraren lijkt te zijn.<br /><br />Wat ik hoop, is dat leraren door met elkaar gesprekken te voeren over de gebeurtenissen die hen toevallen en door die gebeurtenissen samen heel zorgvuldig en aandachtig onder de loep te nemen, steeds meer oog krijgen voor het appel dat die gebeurtenissen op hen doen om keuzes te maken en te beoordelen hoe te handelen. Dat ze met andere woorden hun pedagogische sensitiviteit terug herkennen, die maakt dat ze ontvankelijk zijn voor wat de onvoorspelbare gebeurtenissen die hen dagelijks overkomen van ze vragen. En wat ze dan te doen staat? Dat moeten ze op dat moment beoordelen, ieder voor zich. Daar is geen receptenboek voor. Ook niet later. <br /><br />Die kwetsbaarheid onderkennen, dat ongewisse omarmen, daarvoor met leraren woorden vinden die recht doen aan hun ervaring, in de hoop dat zij er steeds meer zelf de aandacht op zullen gaan vestigen van onderzoekers, adviseurs en beleidsmakers die alsmaar met interventies, innovaties en adviezen klaar staan, en in de hoop dat ze zich krachtig zullen gaan verhouden tot de gangbare praktijken en onverwachte gebeurtenissen in hun scholen, afgaand op hun eigen innerlijk kompas - dat is wat ik op het oog heb. <br /><br />Mag dat ‘doorwerking in de onderwijspraktijk’ heten?</div>
Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-10073887690140210952018-12-04T15:04:00.001+01:002018-12-04T15:44:47.310+01:00De vragen die leven in het veld. Over onderwijsonderzoek<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://i.pinimg.com/736x/18/8e/3a/188e3a46d64799dc2c30191aee9da6f8--rabbit-art-illuminated-manuscript.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><span style="font-family: inherit;"><img border="0" data-original-height="634" data-original-width="736" height="275" src="https://i.pinimg.com/736x/18/8e/3a/188e3a46d64799dc2c30191aee9da6f8--rabbit-art-illuminated-manuscript.jpg" width="320" /></span></a></div>
<br /><br />Tegenwoordig werk ik als lector aan de Thomas More Hogeschool. Ik doe daar samen met een paar pabodocenten praktijkonderzoek. In onderzoek aan een hbo-instelling is de dienstbaarheid aan de beroepspraktijk belangrijker dan het bevechten van een concurrerende positie in de academische wereld. Onze eerste zorg is dat de mensen in de scholen het onderzoek als betekenisvol ervaren. Of onze publicaties ook in wetenschappelijke tijdschriften verschijnen, staat lager op ons prioriteitenlijstje.<br /><br /><br /><br />Onderzoek aan een hbo wordt daarom dichtbij de beroepspraktijk vormgegeven. De praktijk, dat is in mijn geval: Rotterdamse basisscholen en de lerarenopleiding voor het basisonderwijs die de Thomas More Hogeschool biedt. Als lector heb ik de opdracht, aan te sluiten bij de vragen die in de praktijk leven. Dat wordt nog wel eens opgevat als: zoeken naar oplossingen voor de problemen die mensen in de beroepspraktijk ervaren. <br /><br />Maar ik ben een filosoof, en filosofen zijn er niet om problemen op te lossen, maar om vragen te stellen bij de dingen die vanzelf lijken te spreken. Als je mij vraagt aan te sluiten bij de vragen die in het veld leven, dan begint er bij mij direct iets te kriebelen. Want weten we zomaar welke vragen dat precies zijn? Voordat we aan oplossingen kunnen denken en voordat we zelfs maar kunnen beoordelen of het überhaupt oplossingen zijn waarom 'het veld' vraagt, zouden we eerst eens heel goed moeten luisteren naar wat leraren vertellen en doorvragen naar wat ze nu werkelijk bezighoudt. Niet zo snel actie ondernemen in antwoord op de vragen die worden gesteld. <br /><br />Onderzoekers dragen allerlei antwoorden op vragen en oplossingen voor problemen aan, in de vorm van adviezen, handelingssuggesties, methodes, tips en trucs en apps, vaak voordat ze de tijd hebben genomen om goed te luisteren en door te vragen naar de ervaringen van de mensen die het werk doen. <br /><br />Wat het ingewikkeld maakt, is dat leraren en schoolleiders heel erg goed zijn in het zich eigen maken van de taal die in een bepaald tijdsgewricht gangbaar is en waarvan ze denken dat die van ze verwacht wordt. Zó goed, dat ze vaak nauwelijks nog in hun eigen woorden over hun ervaringen kunnen vertellen. <br /><br />Nog niet zo lang geleden was dat economische taal. Ik werkte nog op een basisschool en we moesten ‘opbrengstgericht werken’. Ik ging verplicht op training om me de bijbehorende instrumenten en werkwijzen en het bijpassende jargon eigen te maken. We leerden alles te toetsen, ‘harde data’ in tabellen en grafieken weer te geven, en tijdens vergaderingen de resultaten te analyseren. Meten is weten! werd er geroepen, en al gauw was het moeilijk om nog met je collega’s te praten over hoe (en waarom!) je aandacht zou besteden aan dingen die niet te meten zijn. <br /><br />Inmiddels moeten niet alleen de scores omhoog, maar alles wat we doen moet ook bewezen effectief zijn. De taal van de beheersing viert hoogtij, niet alleen in het onderwijs. We mogen geen tijd verliezen, geen onderbrekingen toelaten, op school moet problematisch of zelfs maar afwijkend gedrag gereguleerd worden, want onregelmatigheden gaan ten koste van de effectieve leertijd. <br /><br />En dan komen de vragen uit het veld: Geef ons de instrumenten die de scores omhoog zullen stuwen en ons onderwijs effectiever zullen maken. De onderzoekers gaan aan het werk en ontwikkelen allerlei instrumenten, maar die instrumenten brengen geen soelaas. De onderzoekers zeggen: dat komt omdat de leraren onze producten niet goed gebruiken. Ze doen niet wat we zeggen. <br /><br />Maar hoe komt dat? Is het omdat leraren onwetend en onprofessioneel zijn? Omdat ze weerstand hebben tegen verandering? Omdat er een klaagcultuur heerst in het onderwijs en leraren altijd wat te zeuren willen hebben? Is het omdat ze hun professionele ruimte niet pakken? <br /><br />Hm. Ik denk dat het is omdat leraren zich niet herkennen in de antwoorden. En dat komt weer omdat ze niet de vragen stellen die écht bij ze leven. Ze lijken vervreemd te zijn van hun eigen ervaring en te zijn vergeten waarom ze ook alweer in het onderwijs wilden werken. Ze lijken de woorden kwijt waarmee ze met elkaar kunnen praten over hun oorspronkelijke bezieling. <br /><br />Daarom werken al die antipestprogramma’s, rouwprotocollen, burgerschapsmethoden en door orthopedagogen aangedragen handelingssuggesties niet. Daarom landt onderwijsonderzoek niet in de praktijk. Omdat al die oplossingen gebaseerd zijn op een manier van de werkelijkheid in kaart brengen die mijlenver afstaat van de concrete, onvoorspelbare gebeurtenissen waar leraren zich in hun dagelijkse praktijk voor geplaatst vinden. <br /><br />Hoe zorgen we ervoor dat leraren weer zicht krijgen op hun concrete, singuliere ervaring en dat ze weer onder woorden kunnen brengen wat ze meemaken en wat hen bezielt? <br /><br />Dat is - als je het mij vraagt - de vraag die in het veld leeft. <br /><br /> <br /><br /> <div dir="ltr" style="line-height: 1.38; margin-bottom: 0pt; margin-top: 0pt;">
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: 233.85pt; margin-top: 0cm;">
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: 3.0cm; margin-top: 0cm;">
<div style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 0cm; margin-right: 21.25pt; margin-top: 0cm;">
</div>
</div>
</div>
</div>
Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-85574697377894597542016-09-16T11:32:00.001+02:002016-09-16T11:40:29.739+02:00Spraakverwarring rond persoonsvorming en subjectwordingVorige week was mijn tweede lerarenlab van het Lerarenontwikkelfonds. De dag stond in het teken van netwerken. In de ochtend sprak Jelmer Evers de verzamelde LOF-leraren toe. Een van de belangrijke dingen die hij zei, is dat er veel meer verandert als leraren met elkaar praten en plannen maken, dan wanneer schoolleiders, laat staan bestuurders dat doen.<br>
<br>
De aanwezige leraren voegden direct de daad bij het woord en begonnen met elkaar van gedachten te wisselen over hun ideeën om het onderwijs te verbeteren. Ook ik greep de gelegenheid aan om leraren die ik nog niet eerder had gesproken te vertellen waar mijn project over gaat.<br>
<br>
Ik begon met te vertellen dat het allemaal is begonnen met het werk van Gert Biesta, dat mij in het bijzonder aanspreekt. Daarbij viel op dat er - ook onder LOF-leraren en hun schoolleiders - nog heel veel mensen zijn die nog nooit van Biesta hebben gehoord. “Hoe schrijf je dat?” Dat op zich was voor mij een leermoment.<br>
<br>
Vervolgens vertelde ik, dat het onderwijs volgens deze Biesta drie functies en drie doeldomeinen kent, te weten kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. Verder dat het met name dat laatste begrip is waarvan ik nader wil onderzoeken wat dat voor de praktijk van het onderwijs betekent.<br>
<br>
En wat opviel, is dat in feite iedere leraar en iedere schoolleider die ik sprak, ervan uitging dat hij of zij wist wat ik daarmee bedoel. “Oh ja, …”, en dan volgde er een reactie waaruit bleek dat de ander er iets onder verstond als talentontwikkeling, identiteitsbegeleiding, burgerschapsvorming, ontdekken waar je goed in bent en wat bij je past, sociaal-emotionele ontwikkeling…<br>
<br>
Constante in de reacties leek, dat men veronderstelt hieraan in de klas te kunnen werken vanuit de positie van iemand die het weet, of minstens van iemand voor wie vooraf vaststaat hoe het moet, iemand die de juiste richting aangeeft aan de nog onwetende leerling. Sommigen wezen me op het bestaan van methodes waarmee hieraan gewerkt kan worden (De Vreedzame School, Leefstijl, Bildung).<br>
<br>
En ik dacht: Nee. Dat bedoel ik niet. Hoe leg ik dat uit?<br>
<br>
Bij sommigen lijkt het erom te gaan een of andere wezenskern van het kind naar boven te halen en aan het licht te brengen. Bij anderen lijkt het erom begonnen te zijn, de kinderen op te voeden tot fatsoenlijke mensen, waarbij vooraf vast lijkt te staan aan welke criteria zo’n fatsoenlijk mens moet voldoen.<br>
<br>
En weer dacht ik: Nee. Dat bedoel ik niet. Hoe leg ik het uit? Waar komen deze misverstanden vandaan?<br>
<br>
Na een gesprek met mijn schoolleider (Miriam Heijster) realiseerde ik me, dat het komt door het begrip persoonsvorming. Ik had me al eerder vragen gesteld bij hoe het nou zit met persoonsvorming en subjectivering - twee begrippen die Biesta gebruikt. Mijn schoolleider vroeg: Waarom gebruik je nu toch weer het woord persoonsvorming? Is dat niet waar de verwarring begint?<br>
<br>
Ja, waarom? Ik denk, omdat het normaler klinkt, minder raar, minder afschrikwekkend dan het nogal obscure woord subjectwording. Want wat wil dat in vredesnaam zeggen? Mijn ervaring is dat mensen vaak terugdeinzen als je onder leraren al te opzichtig filosofisch wordt. Maar misschien moet ik dat niet schuwen.<br>
<br>
Inmiddels denk ik, de ongewoonheid van dat woord is juist goed. Het is juist goed dat mensen niet meteen denken te weten wat je bedoelt. Dat zal het gesprek alleen maar ten goede komen. Soms moet je niet te snel begrepen willen worden, wil je niet voortdurend worden misverstaan.<br>
<br>
Goed. Dus voortaan gebruik ik het woord subjectwording. Biesta gebruikt ook de woorden subjectivering en subjectificatie. Dat komt waarschijnlijk door het Engels, subjectification. Ik zou niet weten hoe je subjectwording zou moeten vertalen in het Engels, anders dan als 'becoming a subject'.<div><br></div><div>Ik geef de voorkeur aan subjectwording, omdat subjectificatie klinkt als een ‘maken’, en volgens mij gaat het niet om een maken maar om een ‘worden’. Een gebeuren. Een ‘évènement’. Er is niet iemand die een ander tot subject maakt, de leraar is niet de auteur van een subjectiveringsproces. Subject <i>word</i> je. Dat is niet iets wat iemand doet, nee, dat gebeurt, en het gebeurt in de ruimte tussen mensen die met elkaar contact maken.</div><div><br></div><div>Zoals ik heb proberen te benaderen in mijn vorige blogpost.<br>
<br>
<br></div>Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-28632657576377397352016-09-15T12:42:00.001+02:002016-09-20T08:49:11.858+02:00Het pedagogisch moment<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/236x/70/bc/09/70bc09c709ce7c6c72fd7ef3fa2c7263.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/236x/70/bc/09/70bc09c709ce7c6c72fd7ef3fa2c7263.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="background-color: #f1f1f1; color: #888888; font-family: "arial" , sans-serif; font-size: 13px; line-height: 16px; text-align: left;">Alfred Eisenstaedt, <br />Bored Teenage Boy, Oklahoma 194</span><span style="font-family: "helvetica neue light" , , "helvetica" , "arial" , sans-serif; font-size: 17px;"><br /></span></td></tr>
</tbody></table>
<span style="font-size: 17px; text-align: center;">In mijn vorige blogpost beweerde ik, dat het in het onderwijs precies om die momenten draait, waar het niet gaat zoals je had gepland, of waar het schuurt.</span><br />
<br />
Wat wil ik daarmee nu eigenlijk zeggen? Hoezo is dat een van de momenten bij uitstek waarop ik als leraar verschijn?<br />
<br />
Alles wat ik doe in de klas, alles wat ik de kinderen vertel, wat ik ze laat zien, wat ik ze uitleg, wat ik ze voordoe, en wat ik hun vraag om te vertellen en te doen en te laten zien en toe te lichten en uit te voeren en te verwerken - dat is er allemaal om begonnen voorwaarden te scheppen, ruimte te scheppen waarin die kinderen, ieder op een eigen manier, subject kunnen worden.<br />
<br />
Wat is dat, subject worden? Ik versta het begrip subjectwording op de manier zoals onderwijspedagogen als Gert Biesta, Wouter Pols en Philippe Meirieu dat uitleggen aan de hand van filosofen als Arendt, Lacan en Levinas.<br />
<br />
Je wordt subject - zo lees ik dat - op het moment dat je een relatie aangaat met de mensen en de dingen om je heen, door te handelen, door iets te doen; door je op een heel eigen manier te verhouden tot de mensen en de dingen om je heen. Door contact te maken. Het is niet <i>wie </i>je bent, niet je identiteit, maar <i>hoe </i>je bent, hoe je je verhoudt tot de ander en het andere. Het is niet iets wat je eenmaal bent en blijft, niet de een of andere wezenskern, en het is ook niet je persoonlijkheid, je buitenkant, het masker (persona) dat je de buitenwereld toont. Subject word je enkel maar op die momenten dat je daadwerkelijk die relatie aangaat en je eigen stem laat horen en met aandacht bij de mensen en de dingen bent die je in het hier en nu op je pad vindt. Het is geen gelijkblijvende essentie of harde kern in afzonderlijke individuen, maar iets dat gebeurt tussen mensen. Áls het gebeurt - want het gebeurt niet altijd. Niet op elk moment dat mensen elkaar tegenkomen, is er in deze zin sprake van contact..<br />
<br />
Zolang tijdens de les alles volgens plan gaat - de leraar geeft instructie, de kinderen nemen in ontvangst wat hij aandraagt en verwerken de stof op de manier die de leraar voor ogen stond toen hij de les bedacht - zolang het zo gaat, is de leraar inwisselbaar, en ook de leerlingen zijn inwisselbaar. Als dit lesgeven was, dan maakte het niet uit wie er les gaf, en het maakte niet uit wie er in de klas zat. De leraar is in deze voorstelling van zaken slechts een willekeurig vervoermiddel dat brokken kennis, onafhankelijk van tijd en plaats, overhevelt naar de hoofden van de leerlingen. Niemand verschijnt hier als subject. Iedere speler is hier een inwisselbare pion in een sfeer van algemeenheid.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://www.takepart.com/sites/default/files/styles/large/public/BoredCheatingStudents.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://www.takepart.com/sites/default/files/styles/large/public/BoredCheatingStudents.jpg" height="213" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="background-color: #f1f1f1; color: #888888; font-family: "arial" , sans-serif; font-size: 13px; line-height: 16px; text-align: left;"> Adam Kazmierski/Getty Images</span></td></tr>
</tbody></table>
Het kan ook zijn dat de leraar zich inbeeldt dat de les uitstekend verloopt, terwijl zijn les allerminst bij de leerlingen aankomt. Het kan zijn dat dit het geval is, zonder dat dat ook maar ergens duidelijk wordt, omdat de leerlingen het niet de moeite waard vinden te laten weten dat ze de leraar niet volgen, en omdat de leraar de leerlingen niet werkelijk ziet, en niet ziet dat hij hen niet bereikt. Ook hier verschijnt niemand als subject. Niemand steekt zijn nek uit en gaat de relatie aan door te zeggen: hier gaat iets mis. Je hoort me niet, je ziet me niet. Hoor mij, zie mij.<br />
<br />
Maar stel nu, dat een kind zich verschuilt achter zijn capuchon, of het gaat met een ander kind fluisteren, of op de tafel krassen, of uit het raam staren - kortom, non-verbaal protesteren. Wat gebeurt er dan? Dat kind zegt, zonder zoveel woorden: Hoor mij. Zie mij.<br />
<br />
En dát is een moment waarop zowel leraar als leerling als subject kunnen verschijnen.<br />
<br />
Het is op dat moment nog steeds mogelijk dat de leraar de leerling eruit stuurt, waarbij beiden in hun inwisselbare rol van 'leraar'en 'leerling' blijven. Om het even welke leraar kan om het even welke leerling eruit sturen, zoiets is altijd mogelijk. Je gaat dan de relatie uit de weg en niemand hoeft als subject te verschijnen. Jij bent in control en je kent je pappenheimers, je weet precies wat het er voor één is en je zal hem wel even duidelijk maken hoe het er in jouw klas aan toegaat.<br />
<br />
Wat ook kan gebeuren - en dat vraagt een bepaalde ontvankelijkheid - is dat jij op dat moment het appel van die leerling hoort en ziet, en erop ingaat. Dat begint ermee, dat je elkaar aankijkt. Vanaf dat moment ben jij niet meer de inwisselbare leraar, en is de leerling niet meer de inwisselbare leerling. Op dat moment komt het op jou aan, hoe jij handelt, vanuit jouw uniciteit. Of jij hoort en ziet dat die leerling op zijn beurt een ander is, uniek, en dat jij niet weet hoe hij is, wie hij is en wat het betekent wat hij doet. Op dat moment kun jij als leraar gestalte aannemen als subject. En door het kind uit te nodigen te vertellen wat het wil zeggen met wat het doet, bied je ook het kind de ruimte om als subject te verschijnen.<br />
<br />
Dat maakt dat ik denk, dat het precies de momenten zijn waarop het begint te schuren, waar het om draait in het onderwijs. Want dát is volgens mij waar je op uit bent - of zou moeten zijn - als leraar en opvoeder: dat ieder kind op zijn eigen manier de relatie aangaat met de wereld om hem heen. Met jou, met zijn klasgenoten, met de kennis, gereedschappen en codes die je hem aanreikt, en met de wereld buiten de school.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-52506832383025683822016-09-14T17:04:00.001+02:002016-09-15T12:42:35.323+02:00Het lesvoorbereidingsformulierJe maakt plannen voor je les. Je wil iets. Je wil je leerlingen iets van de wereld laten zien, iets van alles wat er bestaat, hoe het werkt, wat je ermee kunt. De puntkomma, het metriek stelsel, het klimaatsysteem van Köppen - iets waarvan jij denkt: dit stukje van de wereld en van het cultureel erfgoed wil ik ze laten zien.<br />
<br />
Je wil gereedschappen aanreiken waarmee ze iets kunt aanvangen in de wereld. En je wil niet dat ze de dingen waarmee je ze laat kennismaken enkel maar 'van buiten leren', maar dat ze zich die eigen maken. Je hoopt dat ze er uiteindelijk op hun eigen manier mee aan de haal zullen gaan, om er onvermoede dingen mee te doen. Je hoopt - kortom - je leerlingen te bereiken en daar stem je je plannen voor de les op af.<br />
<br />
En dan ga je die les geven, en dan gebeurt er iets wat je niet had voorzien. Iets waar je niet omheen kunt. Je móet erop ingaan, je móet handelen, hier en nu, en het komt op jou en jou alleen aan. Want jij kan wel iets willen en iets plannen, maar dat betekent nog niet dat je dat zomaar wrijvingsloos ten uitvoer kan brengen, of dat dat zonder slag of stoot zal worden opgepikt door je leerlingen.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Dat zijn de momenten waarop je de leraar wordt die je bent. Dat zijn de pedagogische momenten bij uitstek.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="margin-left: auto; margin-right: auto; text-align: center;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwkqonTRfIeCeLHu_JxcRdPHwjAT9eHdsjrWHCVvWTvsVaEup5Up64rCWBj5rk9fdURNXzI5ac7xGYXE1XDeZt5ZdxH-EhQGPRZ6_QVFOQgI22IVCDnM2GV4ILEuzgRbyzHZ34_VbJdHc/s1600/Entre+les+murs.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="166" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwkqonTRfIeCeLHu_JxcRdPHwjAT9eHdsjrWHCVvWTvsVaEup5Up64rCWBj5rk9fdURNXzI5ac7xGYXE1XDeZt5ZdxH-EhQGPRZ6_QVFOQgI22IVCDnM2GV4ILEuzgRbyzHZ34_VbJdHc/s400/Entre+les+murs.jpg" width="400" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Entre les murs</td></tr>
</tbody></table>
<br />
Je wil niet weten hoe ongehoord veel tijd het me heeft gekost om tot die ontdekking te komen, en om de moed te vinden mezelf te bekennen dat het precies daar is, waar ik als leraar verschijn. Op de pabo heb ik dat niet geleerd. Toegegeven, dat was begin deze eeuw. Hoe is dat nu?<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Op de pabo kreeg ik de opdracht <a href="https://www.coutinho.nl/fileadmin/documenten/handboekleraren/Aanvullend_Klassiek_Voorbereidingsf.pdf">lesvoorbereidingsformulieren </a>in te vullen. Daarin moest je de beginsituatie beschrijven (wat weten ze al), en de leerdoelen (meetbaar geformuleerd). En dan, wat jij als leraar ging doen en wat de leerlingen moesten doen. en natuurlijk hoeveel tijd je ervoor inplande. Achteraf moest je dan - zoals dat heet - je lesplan evalueren.<br />
<br />
Die lessen verliepen altijd anders dan ik ze had beschreven, en steevast dacht ik: ik doe het niet goed, ik heb het nog niet in de vingers. En niemand op de opleiding die me zei: dat is precies het leraarschap. Dat het niet alleen maar soms, als je nog maar een beginner bent, anders loopt dan je vooraf had gedacht, maar altijd. En dat het er dan op aankomt hoe jij in die situatie handelt; hoe je reageert op de dingen die je niet vooraf had bedacht.<br />
<br />
Ook miste ik de vraag: wat wil jij de kinderen van de wereld laten zien? Wat toch iets anders is dan "Vul in: Leerdoelen, meetbaar geformuleerd".<br />
<br />
Er wordt gesproken van een terugkeer van de pedagogiek.<br />
Het kan me niet gauw genoeg gaan.Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-25645528348076938632016-06-20T12:22:00.000+02:002016-06-20T12:49:07.345+02:00LOF - Pitchen voor het team<div class="MsoNormal">
Volgend schooljaar ga ik aan een project werken met subsidie
van het LOF.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
Waar gaat het over? Wat ga ik doen? Dat ga ik nu kort
vertellen. Ik zal ook vertellen hoe je aan het project mee kunt doen, als je
dat zou willen.</div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Op verschillende momenten is op studiedagen op De Kleine
Reus de naam Gert Biesta al gevallen. Toen ik in 2011 op De Kleine Reus kwam
werken, had ik zijn werk net ontdekt, en het greep me direct, omdat het op een
heel andere manier over onderwijs gaat dan ik tot dan toe gewend was, en waarin
ik steeds iets gemist had, en ik wist niet goed wat.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
In de manier waarop – ook nu nog - meestal over onderwijs
gesproken wordt, is het net alsof de ontwikkeling die zich de afgelopen 150
jaar in de filosofie heeft voltrokken, helemaal niet heeft plaatsgevonden. Het positivistisch
geloof in harde data en een evidence based aanpak lijkt in de main stream
onderwijsliteratuur op geen enkele manier in vraag te worden gesteld. Dit verwondert
me en het stuit me als filosoof tegen de borst. Bij Biesta kwam ik voor het eerst
een manier van spreken over onderwijs tegen, die recht deed aan wat filosofen
als Nietzsche, Heidegger en Derrida in het denken teweeg hebben gebracht. </div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://miamioh.edu/cas/_files/images/philosophy/nietzsche-heidegger-derrida" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="http://miamioh.edu/cas/_files/images/philosophy/nietzsche-heidegger-derrida" height="160" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Heel, heel kort kan ik daar dit over zeggen. Nietzsche heeft gezegd: Er zijn geen feiten,
enkel interpretaties. Heidegger maakt onderscheid tussen het rekenende denken
en het aandachtige denken. Derrida heeft gezegd: Er is niets buiten de taal. Alle drie hebben ze bijgedragen aan de zogeheten
fenomenologie, die niet langer pretendeert te kunnen spreken over hoe de dingen
feitelijk zijn, maar die spreekt over hoe de dingen aan ons verschijnen, en wat
ze voor ons betekenen. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Tot zover dit piepkleine filosofische uitstapje. Ik vermoed dat ik er later nog wel meer over zal willen zeggen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://nivoz.nl/wp-content/uploads/2014/03/diagram-kwalificatie-socialisatie-subjectivering.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://nivoz.nl/wp-content/uploads/2014/03/diagram-kwalificatie-socialisatie-subjectivering.png" height="302" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
Een van de kerngedachten uit het werk van Biesta is, dat
onderwijs zich afspeelt op drie elkaar overlappende domeinen, te weten:
kwalificatie, socialisering en persoonsvorming of subjectwording.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Bij kwalificatie en socialisering kun je je betrekkelijk
gemakkelijk iets voorstellen: kwalificatie dat gaat over leren lezen en
schrijven en rekenen. Je ziet het terug in een term als ‘een startkwalificatie
voor de arbeidsmarkt’. Socialisering, dat heeft te maken met sociale
omgangsvormen, met ‘zo doen we dat hier’, en ‘zo doen we dat hier niet’. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Wat we onder persoonsvorming moeten verstaan, dat ligt wat
ingewikkelder. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Daar gaat mijn onderzoek over. Wat betekent dat begrip, en hoe
zie je dat terug in de praktijk?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Dat is vooral belangrijk, omdat de overheid inmiddels ook
Gert Biesta ontdekt heeft – hij zit inmiddels ook in de Onderwijsraad – en de
overheid begint nu ook te zeggen dat het onderwijs aandacht moet besteden aan die drie domeinen. De drieslag van Gert Biesta komt
bijvoorbeeld ook voor in het advies van de Commissie Schnabel, Onderwijs 2032.
Schnabel heeft de drieslag van Biesta omgedoopt in de – mijns inziens nogal infantiele - slogan
“vaardig, aardig, waardig”.</div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Dat is allemaal goed en wel, maar de vraag is wel: wat
verstaan we daaronder? En vooral dat begrip persoonsvorming (waardig) draagt
risico’s in zich. In het Onderwijsblad schreef Ton van Haperen al eens een paniekerige column over Noord-Koreaanse indoctrinatie – hij zag de bui al hangen. Enerzijds
is dat dwaas en onzinnig, en het geeft blijk van een totaal misverstaan van wat
Biesta – en ook andere onderwijspedagogen – met het begrip persoonsvorming aan
de orde willen stellen. Anderzijds wijst het er wel op dat het begrip zich kennelijk
heel gemakkelijk leent voor misverstanden.</div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Mijn project draait precies om die vraag: wat moeten
we/kunnen we verstaan onder het begrip persoonsvorming. Wat is de betekenis van dat begrip. En dan niet in de
eerste plaats theoretisch, maar praktisch: Wat doen leraren in hun dagelijkse praktijk,
waarvan je kunt zeggen, kijk, daar gebeurt iets op het vlak van
persoonsvorming? Wat betekent dat begrip voor ons handelen?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ik denk dat persoonsvorming vooral aan de orde is op momenten, waarop een kind niet
wil wat jou voor ogen staat met je klas, en met je les. Momenten waarop een
kind zich verzet tegen wat jij als leraar van hem verlangt. In de interactie
die op zulke momenten plaatsvindt, tussen jou als leraar en je leerlingen – daar vindt – dat is
althans mijn hypothese - persoonsvorming plaats. In die ruimte kun jij als
leraar een rol spelen in de subjectwording van een kind. En de vraag is: hoe speel je die rol, en met het oog waarop?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Dat klinkt nu misschien nog abstract, maar het ligt in mijn
bedoeling om in casusbesprekingen met leraren op zoek te gaan naar zulke
momenten, en om die met elkaar te onderzoeken, om op die manier betekenis te
geven aan het begrip persoonsvorming. Dus vanuit de praktijk naar de reflectie
en weer terug.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Hoe ga ik dat doen?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://studentenorganisatie.nl/wp-content/uploads/2015/03/dialoog.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://studentenorganisatie.nl/wp-content/uploads/2015/03/dialoog.jpg" height="318" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><br /></td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal">
Via mijn netwerk heb ik een groep leraren uit het basisonderwijs verzameld, die geïnteresseerd is in dit onderwerp. Met
die groep ga ik vijf onderzoeksgesprekken voeren, waarbij we steeds een casus
van een van de deelnemers onder de loep nemen. Als je geïnteresseerd bent, dan nodig ik je van harte uit om
deel te nemen aan die groep – waarbij moet worden opgemerkt dat de groep
een maximum van 15 deelnemers kent. Voorwaarde is, dat je als leraar in het basisonderwijs werkt.</div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
De casusbesprekingen zullen de basis vormen voor een aantal
essays, waarin
ik onder woorden ga proberen te brengen wat het begrip persoonsvorming betekent
en hoe je dat terugziet in de praktijk.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Onderwijspedagogen Gert Biesta (Universiteit voor
Humanistiek), Joop Berding (Hogeschool Rotterdam) en Wouter Pols (Hogeschool
Rotterdam) hebben aangegeven geïnteresseerd te zijn in de ontwikkeling van dit
project, en te zijner tijd graag mee te lezen en feedback te geven.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Eindproduct is een publieksboek, dat voor leraren, maar
bijvoorbeeld ook voor ouders, inzichtelijk zal maken, hoe complex ons werk is, mede omdat we niet alleen kinderen leren lezen en schrijven, maar hen ook mee
opvoeden. Wat daarbij allemaal komt kijken, is een aspect van het onderwijs dat
vooralsnog onderbelicht blijft. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Door het te belichten hoop ik bij te dragen aan een groter
zelfbewustzijn bij leraren tav de complexiteit van hun werk, en aan respect bij
de buitenwacht voor wat wij op school met kinderen doen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-84900568165306415462016-06-16T14:23:00.001+02:002016-06-16T14:42:31.674+02:00Respect - de onderwijsavond van Wouter Pols en Joop Berding<a href="https://i.ytimg.com/vi/p9ue8jGPYEs/maxresdefault.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="150" src="https://i.ytimg.com/vi/p9ue8jGPYEs/maxresdefault.jpg" width="200" /></a><span style="font-family: inherit;">Gisterenavond spraken Joop Berding en Wouter Pols over <a href="http://nivoz.nl/agenda/onderwijsavond-joop-berdingwouter-pols-wie-denk-jij-wel-dat-je-bent-het-gezag-van-leraren/">het gezag van leraren</a>, op de laatste onderwijsavond van dit jaar bij het NIVOZ.</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<span style="font-family: inherit;">Eigenlijk deed Joop Berding het verhaal, en Wouter Pols </span>stelde <span style="font-family: inherit;">op gezette momenten, als een soort Socrates, vragen om het een of ander in het verhaal nog wat nader toe te lichten. Ook werd het soms wat academische college verlucht met voorbeelden uit de onderwijspraktijk, en met fragmenten uit een Britse documentaire: </span><a href="https://www.youtube.com/watch?v=DYGxAwRUpaI" style="font-family: inherit;">Are our kids tough enough</a><span style="font-family: inherit;">. Dit alles droeg bij aan een diepgravend verhaal dat dichtbij de leraar en de praktijk werd gebracht zonder de zaken te versimpelen of door de </span>knieën<span style="font-family: inherit;"> te gaan.</span><br />
<a href="http://www.mantlethought.org/sites/default/files/article/299/body-images/hannaarendtsudomenica16ye8.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="http://www.mantlethought.org/sites/default/files/article/299/body-images/hannaarendtsudomenica16ye8.jpg" height="200" width="168" /></a><span style="font-family: inherit;"><br /></span>
Joop Berding en Wouter Pols hebben beiden het afgelopen jaar een boek gepubliceerd waarin met name het denken van Hannah Arendt een grote rol speelt. Aan haar werd ook deze avond meermalen gerefereerd. Arendt zegt: we kunnen in het onderwijs niet zonder gezag, maar het fundament van het gezag is weg. Noch de kerk, noch de moderne wetenschap kunnen een fundament bieden op grond waarvan leraren gezag kunnen claimen. Waar het op aankomt, is de vraag, of de kinderen, de ouders, de maatschappij, de overheid aan leraren het vertrouwen schenken, en gezag toekennen. Het komt erop aan dat zij ons autoriseren. Dat kunnen we niet met macht afdwingen. We kunnen er alleen proberen ruimte voor te scheppen, in de relatie.<br />
<br />
Pols en Berding onderzoeken de vraag: wat is ervoor nodig om ervoor te zorgen dat kinderen hun leraren weer gezag toekennen? Want je iets laten gezeggen, open staan voor wat de leraar je te bieden heeft, erop vertrouwen dat hij in de positie is om jou iets over de wereld te vertellen - dat zijn belangrijke voorwaarden om je te kunnen laten onderwijzen. Maar wat als die bereidheid er niet is? Wat als je als leraar geen 'orde' hebt, zoals dat heet? Wat als een kind in de klas niet bereid is om jou dat gezag toe te kennen?<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Dan komt het er volgens Berding en Pols uitdrukkelijk niet op aan, dat je je laat coachen op 'classroom management skills', maar dan komt het aan op jouw ethos als mens. Dan komt het erop aan wie jij bent, en in hoeverre jij erin slaagt een begin te maken en ruimte te scheppen voor een relatie met het kind dat jou 'niet moet'.<br />
<br />
Lukt het je om - zoals Wouter Pols dat met bewoordingen ontleend aan Jacques Lacan noemt - met die leerling een gedeelde "symbolische orde" te scheppen waarin je elkaar kunt ontmoeten, en waarin je met elkaar kunt beginnen betekenis te geven aan de wereld? Lukt het je om een brug te slaan?<br />
<br />
Joop Berding verwijst naar Janusz Korczak, die groot belang hecht aan respect voor het kind, ook, en juist, als het zich verzet. Het woord 'respect' is wat versleten, maar door naar de etymologie te verwijzen geeft Joop Berding het opnieuw reliëf. Respect betekent van oorsprong: omzien naar elkaar.<br />
<br />
<a href="http://www.onderwijsfilosofie.nl/wp-content/uploads/2016/02/in-de-wereld-komen.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://www.onderwijsfilosofie.nl/wp-content/uploads/2016/02/in-de-wereld-komen.jpg" height="200" width="140" /></a>Iemand zei gisterenavond bij de afsluiting van de avond, dat 'Marokkaanse' jongens onder het woord 'respect' wel heel wat anders verstaan. Het was vast zo niet bedoeld, maar dat was naar mijn idee toch echt een wanklank.<br />
<br />
Want het mag zo zijn, dat bepaalde kinderen met zo'n streetwise attitude, in een poging je te intimideren, zulke dingen zeggen, zoals "Hee man, respect man", of die te pas en te onpas "Allahoe akbar" roepen om je van je stuk te brengen.<br />
<br />
Maar juist als dat gebeurt, dan denk ik dat daar bij uitstek nodig is wat Berding en Pols voorstellen, namelijk dat je met zulke kinderen moet bouwen aan een relatie en op zoek gaan naar een gedeelde symbolische orde. En niet ze bij voorbaat - respectloos generaliserend - classificeren als "Marokkaanse jongens".<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.uitgeverijphronese.nl/wp-content/uploads/2015/05/flyer_IBOEM_voor.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="http://www.uitgeverijphronese.nl/wp-content/uploads/2015/05/flyer_IBOEM_voor.jpg" height="200" width="141" /></a></div>
In een getoond fragment uit bovengenoemde documentaire zegt de obstinate puber Sophie over de Chinese leraar, die op autoritaire wijze, met macht, probeert orde af te dwingen: "Tegen wie heeft ze het eigenlijk? Wie denkt ze wel dat ze is?" Joop Berding laat zien hoe dat meisje eigenlijk heel treffend verwoordt waar het aan schort tussen die leraar en die leerling: de relatie ontbreekt.<br />
<br />
Ik denk dat de opgeschoten jongens die hun leraar vanonder hun <i>hoodie </i>'respect' toesissen, in feite hetzelfde doen. Dat gaat misschien ook helemaal niet over jou. Maar jij, als leraar, vertegenwoordigt voor hen de wereld van de volwassenen, met wie ze mogelijk al slechte ervaringen hebben opgedaan, bijvoorbeeld omdat die hen al keer op keer in een hokje hebben geduwd.<br />
<br />
En dan is de vraag <br />
<br />
<blockquote class="tr_bq" style="background: white; margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: rgb(250, 250, 250);"><span style="font-family: inherit;">"... of we genoeg van de wereld houden om er de verantwoordelijkheid voor op ons te nemen..."</span></span></blockquote>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: rgb(250, 250, 250);"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: rgb(250, 250, 250);"><span style="font-family: inherit;"> en ook</span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: rgb(250, 250, 250);"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span></div>
<blockquote class="tr_bq" style="background: white; margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: rgb(250, 250, 250);"><span style="font-family: inherit;">",..of we genoeg van onze
kinderen houden om hen niet uit onze wereld te verbannen en hen aan hun lot
over te laten, noch hun de kans te ontnemen om iets nieuws - iets dat we niet
kunnen voorzien - te ondernemen, maar hen integendeel voor te bereiden op hun opdracht:
het vernieuwen van een gemeenschappelijke wereld." (</span></span><span style="background-color: #fafafa; font-family: inherit;">Hannah Arendt)</span></blockquote>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 0.0001pt;">
<br />
<b>Beginnen </b></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background-color: #fafafa; font-family: inherit; font-size: large;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background-color: #fafafa; font-family: inherit;">Er is niet één antwoord. Wat we kunnen doen is steeds opnieuw beginnen. "Beginnen met doorgaan, doorgaan met beginnen", zoals Joop Berding zei. Steeds opnieuw in het hier en nu kijken wat er nodig is om een brug te slaan tussen jou en de kinderen. Dit kind. Nu.</span><br />
<span style="background-color: #fafafa; font-family: inherit;"><br /></span>
<span style="background-color: #fafafa; font-family: inherit;">Gezag is iets dat ontstaat in dialoog, in een symbolische dans, die steeds opnieuw begint. In de dialoog tussen leraar en kind zal het gezag steeds opnieuw moeten worden waargemaakt. Daarvoor hebben we geen algemene, technische competenties of <i>skills </i>nodig, maar <i>phronesis</i> of praktische wijsheid. Dat is niet iets wat je in <i>evidence based</i> procedures kunt vatten. Dat moet je leren aanvoelen in de ervaring, van situatie tot situatie, heen en weer gaand tussen handelen en erover nadenken en erover praten en dan weer handelen. </span><br />
<br />
<span style="background-color: #fafafa; font-family: inherit;"><br /></span>
<span style="background-color: #fafafa; font-family: inherit;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background-color: #fafafa; font-family: inherit; font-size: large;"><br /></span></div>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , sans-serif; font-size: 12.8px;"><br /></span>
<br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-15771545843888713502016-04-11T10:28:00.002+02:002016-04-11T17:26:23.176+02:00Een verlangen naar vrijheid<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.stillpointpress.com/Photographs/Baja/Display/The%20Sea%20of%20Cortez%20above%20San%20Ignacio%20-%20Baja%20California%20Sur%20-%20Maximum%20Size%2031%20x%2023.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://www.stillpointpress.com/Photographs/Baja/Display/The%20Sea%20of%20Cortez%20above%20San%20Ignacio%20-%20Baja%20California%20Sur%20-%20Maximum%20Size%2031%20x%2023.jpg" height="240" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Het interview met leraar Jacob Eikelboom - in <a href="http://www.trouw.nl/tr/nl/4556/Onderwijs/article/detail/4279113/2016/04/09/We-hebben-een-monster-gecreeerd-uit-eindeloos-respect.dhtml">Trouw</a>
dd. 9 april - stemt me droef. Deze man is nota bene Leraar van het Jaar
geweest, maar het lijkt hem te ontbreken aan het meest fundamentele dat een leraar zou
moeten hebben: vertrouwen in zijn leerlingen, zo nodig tegen de klippen op. Vertrouwen
in de mogelijkheid van iets, dat er misschien nu nog niet is. <o:p></o:p></span></span><br />
<span style="line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><br /></span></span>
<span style="line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Het gaat me er niet om de persoon af te breken - misschien doet het interview hem geen recht, ik ken hem verder niet - maar het is de attitude die uit het stuk spreekt, waartegen ik verzet pleeg.</span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Dat verlangen naar vrijheid, van wie zouden die kinderen dat
moeten leren? Zo niet van hun ouders, dan toch van hun leraren? Dat is toch
precies onze taak als leraar? Wat heeft ons werk voor betekenis, als we enkel
maar kunnen mopperen dat we bij onze leerlingen niet zien wat we zouden willen
zien?</span></span></div>
<blockquote class="tr_bq" style="background: white; margin-bottom: 0.0001pt; vertical-align: baseline;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">“Als
je een schip wil bouwen, verzamel dan geen mensen om hout te verzamelen en ken
ze geen taken en werk toe. Leer ze liever te verlangen naar de immense, eindeloze
zee.”<span style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #191919;">Antoine de Saint-Exupéry<o:p></o:p></span></span></blockquote>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 0.0001pt; vertical-align: baseline;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Deze leraar zou willen dat zijn leerlingen leren twijfelen
aan hun eigen overtuigingen. Maar twijfelt hij wel eens aan zijn eigen gelijk? Is
het ook niet juist zijn eigen dogmatisme, dat maakt dat hij zijn leerlingen in
hun eventuele, anders georiënteerde dogmatisme niet bereikt? Nergens onderbouwt
hij zijn gehechtheid aan die heel bepaalde opvatting van vrijheid die hem
voorstaat. Ik lees niet hoe hij met zijn leerlingen in gesprek gaat, over wat
vrijheid zou kunnen betekenen. Ik lees niet dat hij zich verdiept in het wereldbeeld
van die ander. Terwijl toch het adagium luidt: eerst begrijpen, dan begrepen
worden. Ik lees niet hoe hij bij zijn leerlingen het verlangen naar vrijheid
prikkelt. Hij heeft het over ‘eindeloos respect’, maar uit zijn woorden spreekt
weinig respect voor de leerlingen die niet al vanzelf naar vrijheid verlangen. Dat gebrek aan inlevingsvermogen, die vertwijfeling, dat gebrek aan vertrouwen – daaruit spreekt een pedagogisch
niet te verantwoorden uitgangspositie. <o:p></o:p></span></span><br />
<span style="line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><br /></span></span>
<span style="line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Hóu van die kinderen.</span></span></div>
<blockquote class="tr_bq">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><span style="background: rgb(250, 250, 250); line-height: 115%;"><span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;">Hannah Arendt schrijft:</span></span> </span></blockquote>
<blockquote class="tr_bq">
<div style="background-color: white; color: #222222; font-size: 12.8px;">
<span style="font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><span style="background-color: #fafafa; color: black; font-size: 14px; line-height: 19.6px; text-align: justify;">"De opvoeding is het punt waar we besluiten of wij genoeg van de wereld houden om er verantwoordelijkheid voor te aanvaarden </span><span style="background-color: #fafafa; color: black; font-size: 14px; line-height: 19.6px; text-align: justify;">en haar meteen ook te redden van de ondergang die zonder die vernieuwing, zonder de komst van de nieuwen en de jongeren, onvermijdelijk zou zijn. In d</span><span style="background-color: #fafafa; color: black; font-size: 14px; line-height: 19.6px; text-align: justify;">e opvoeding besluiten wij ook of we genoeg van onze kinderen houden om hen niet uit onze wereld te verbannen en hen aan hun lot over te laten, noch hun de kans te ontnemen om iets nieuws - iets dat we niet kunnen voorzien - te ondernemen, maar hen integendeel voor te bereiden op hun opdracht: het vernieuwen van een gemeenschappelijke wereld."</span></span></div>
<div style="background-color: white; color: #222222; font-size: 12.8px;">
<div style="text-align: justify;">
<span style="color: black; font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><span style="font-size: 14px; line-height: 19.6px;"><br /></span></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="color: black; font-family: Trebuchet MS, sans-serif;"><span style="font-size: 14px; line-height: 19.6px;">Uit: <i>De crisis in de opvoeding</i> (1954)</span></span></div>
</div>
</blockquote>
Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-63998866844490417502016-04-02T14:59:00.000+02:002016-04-04T23:00:50.098+02:00Denkles. Programmeren in groep 5<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><br></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixl7Ggil6NrjbZkbCSej2tWDiXrHIc3ittCj3aHG8HhSfx_E3Jh-AODpr8Kda-G_8i3ZiCvlQ_ZDcedwwaCC9lwDa6z5i0boYg6gUy2x2XHfDJMSz0gEUoo8aQ6q2mmO11Do2ftMTuSfI/s1600/IMG_0271.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixl7Ggil6NrjbZkbCSej2tWDiXrHIc3ittCj3aHG8HhSfx_E3Jh-AODpr8Kda-G_8i3ZiCvlQ_ZDcedwwaCC9lwDa6z5i0boYg6gUy2x2XHfDJMSz0gEUoo8aQ6q2mmO11Do2ftMTuSfI/s320/IMG_0271.JPG" width="320"></a>Samen met de kinderen van groep 5 ben ik op ontdekkingstocht in de wereld van het programmeren. Ik volg al een tijdje de ontwikkelingen op het gebied van programmeren en wat er allemaal beweerd wordt over het vermeende belang van leren 'denken' als een computer. En hoewel ik helemaal geen groot liefhebber ben van computer- en andere technologie, laat staan een kenner, gaat er op de een of andere manier toch een fascinatie vanuit. Vooral sinds de vrolijke nieuwe hippie-nerds van <a href="http://makered.nl/?s=programmeren">makered </a>er de aandacht op vestigen.<br>
<br>
Wat me erin aanspreekt is dat leren programmeren een soort denkles is: je leert op een bepaalde manier denken. Je leert namelijk denken in de taal van computers. Dat is niet de enige manier van denken, en ook niet de beste manier van denken, maar een manier van denken, naast andere, waarvan het goed is om die te leren begrijpen.<br>
<br>
<b>Waarom is dat goed?</b><br>
<br>
Ik denk dat dat goed is, omdat kinderen computers en tablets in eerste instantie leren kennen als dingen die zomaar van alles lijken te kunnen - alsof het magie is. Als je jonge kinderen - in groep 4 bijvoorbeeld - vraagt wat een robot is, dan denken ze vaak dat een robot alles kan, als een soort sprookjesfiguur.<br>
<br>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Kinderen krijgen te maken met computers alsof het magische gebruiksvoorwerpen zijn, waar bovendien een enorme verslavende werking vanuit gaat, en als je niet tussenbeide komt, worden ze ongemerkt gereduceerd tot willoze consumenten.<br>
<br>
Als je kinderen leert programmeren, dan maak je de weg vrij waarlangs ze zich kunnen emanciperen uit die passieve verhouding tot computertechnologie. Ze leren zich te verplaatsen in de manier waarop een computer 'denkt', en ze leren dat ze zich als makers kunnen verhouden tot de apparaten om hen heen.<br>
<br>
Dus om kort te gaan, waarom ga ik aan de slag met programmeren in de klas? dat heeft te maken met taal, denken, en vrijheid.<br>
<br>
<b>Maar hoe dan?</b><br>
<br>
<a href="http://www.kcllmp.nl/afbeeldingen/18464_Stichting%20Mijn%20kind%20online_Codekinderen_logo.JPG" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="http://www.kcllmp.nl/afbeeldingen/18464_Stichting%20Mijn%20kind%20online_Codekinderen_logo.JPG" height="145" width="320"></a>Zoals gezegd ben ik allesbehalve een computer-nerd die zich heel gemakkelijk verhoudt tot dit soort zaken. Om te laten zien hoe gemakkelijk het toch kan zijn om - ook als niet-computerfreak - aandacht te besteden aan programmeren in de klas, ook met jonge kinderen, zal ik vertellen hoe het er bij mij aan toe gaat.<br>
<br>
Ter kennismaking zijn we begonnen met <a href="http://www.codekinderen.nl/leerling/programmeren/hour-of-code/index.html">Code-uur</a>, te vinden op de website van Codekinderen. Ik verzamelde alle laptops en i-pads in de school en had er zo net genoeg om met tweetallen aan te kunnen werken. Ik liet het begin zien op het digibord, en liet de kinderen daarna hun gang gaan. Het programma wijst zich vanzelf. Dat wist ik, omdat ik de avond tevoren zelf dat code-uur had uitgespeeld.<br>
<br>
Sommige puzzels zijn lastig, maar dat is alleen maar goed. Dat maakt dat je je gaat afvragen: Waarom werkt het niet? Wat moet ik in het programma veranderen zodat het wel lukt? Bijkomend voordeel van werken in tweetallen: het helpt om te overleggen met je maatje, het kan een uitdaging zijn om de ander uit te leggen wat jij denkt, en het vraagt soms heel wat van je flexibiliteit om te accepteren dat je maatje niet alles doet wat jij zegt of meteen ziet wat jij bedoelt. Het is dus niet alleen denkles, maar ook les in samenwerken. Als toetje keken we de video van <a href="ttps://www.youtube.com/watch?v=wpC56gn79YQ">Olaf de Robot</a>.<br>
<br>
<b>Unplugged</b><br>
<br>
<div class="" style="clear: both; text-align: left;">
De week daarop gingen de kinderen proberen de juf te programmeren tot het smeren van een boterham met hagelslag, net zoals Olaf in het filmpje. Computers waren deze keer niet nodig, wel brood, boter, hagelslag, een bord en een mes. De kinderen werkten nu in viertallen, die ik had samengesteld. Daarbij had ik mijn best gedaan viertallen te vormen van kinderen die elkaar niet vanzelf zouden uitkiezen. Ik had dat tijdig aangekondigd, met als uitdaging geen uiting te geven aan grote vreugde of teleurstelling bij het horen van de namen van je teamgenoten. De kinderen kregen ook een rol toebedeeld: voorzitter, tijdbewaker, stiltekapitein en presentator. Dus wederom: niet alleen een denkles maar ook een les in omgangsvormen. We gebruikten de <a href="http://www.codekinderen.nl/leerling/unplugged/sandwich-robot/">werkbladen </a>van de site. Ik gaf een korte uitleg, gelegenheid tot vragen, en daarna gingen de groepjes aan de slag. De benodigde tijd werd in overleg met de klas bepaald en later bijgesteld, toen bleek dat het te kort was.</div>
<br>
Samenwerken bleek hier en daar wederom een hele uitdaging. Het opdelen van de activiteit - boterham smeren, beleggen met hagelslag, snijden en opeten - in losstaande commando's bleek te complex om in de negen regels van het werkblad op te nemen. Sommige kinderen hechtten eraan om heel precies de commando's los van elkaar te formuleren, terwijl anderen, pragmatisch, grovere stappen gingen onderscheiden zodat het in negen stappen paste.<br>
<br>
<b>Debuggen</b><br>
<br>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Bij het zien van oplopende ergernissen laste ik een tussentijdse evaluatie in: we bespraken de moeilijkheden in de samenwerking, en het hielp dat ik die benoemde als onderdeel van de uitdaging waarvoor ik hen stelde. Dat prikkelde tot grotere flexibiliteit. Ook bespraken we de verschillende manieren om het probleem van het ruimtegebrek op het werkblad op te lossen.<br>
<br>
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEit8aYuciNbuKf-r1W10C1ktiBFQdAHq61-1dzDqlHc5N35w6459TfhtQqe-4QeSF2vz3oPfG56qx2y1JU1J15XXoQiUT2P4o7GxwzLwhaVp4TaBzI7nZ1yD9BtisxWLXXonnM0Wrk0114/s1600/IMG_0277+%25281%2529.JPG" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEit8aYuciNbuKf-r1W10C1ktiBFQdAHq61-1dzDqlHc5N35w6459TfhtQqe-4QeSF2vz3oPfG56qx2y1JU1J15XXoQiUT2P4o7GxwzLwhaVp4TaBzI7nZ1yD9BtisxWLXXonnM0Wrk0114/s320/IMG_0277+%25281%2529.JPG" width="320"></a>Ik gaf ruiterlijk toe dat ik me dat ook vooraf niet gerealiseerd had, dat je soms als je iets nieuws uitprobeert, onderweg op moeilijkheden stuit, en dat dat helemaal niet erg is. Dat je dan gewoon eens rustig moet kijken hoe je dat met elkaar gaat oplossen. Debuggen, zeg maar. Zo voegden we ook nog een woord toe aan onze woordenschat.<br>
<br>
<b>Hagelslag</b><br>
<br>
Toen was het eindelijk zover: om de beurt gingen de presentatoren - de woordvoerders - namens de groepjes de juf programmeren. Als er iets niet klopte in het programma, dan mochten ze natuurlijk improviseren, geholpen door hun klasgenoten. Ook kon een groepje nog aanpassingen doen na te hebben gezien wat er misliep bij een eerder groepje. Op zeker moment ontdekten ze dat het erg grappig was om het commando 'hagelslag strooien' eindeloos te laten voortduren, en ook de juf een tijdje met haar mond open voor de klas te laten staan, voordat ze het stukje brood mocht opeten, leidde tot grote hilariteit. Tot slot bood een kind aan zich te laten programmeren, en dat werd zeer gewaardeerd door de klas. Hij speelde voortreffelijk hoe hij op zeker moment op tilt sloeg, waarna een klasgenoot hem resette.<br>
<br>
Op weg naar de gang, aan het einde van de middag, mocht ieder kind een stukje brood met hagelslag pakken. Het was een zeer geslaagde vrijdagmiddag.<br>
<br>Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-70340825135249952732016-02-08T14:41:00.000+01:002016-02-08T20:51:16.978+01:00Persoonsvorming, socialisering en de pedagogische relatie<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://theteachersdigest.com/wp-content/uploads/2014/08/shutterstock_81988846.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;">J<img border="0" src="http://theteachersdigest.com/wp-content/uploads/2014/08/shutterstock_81988846.png" height="212" width="320"></a></div>
Afgelopen weekend trof ik online een paar verhalen die onderling met elkaar verweven leken. Ze hadden allemaal iets te maken met persoonsvorming en socialisering - of met 'aardig' en 'waardig', zoals het in <a href="http://onsonderwijs2032.nl/">Onderwijs2032</a> heet, in een poging de terminologie van <a href="http://nivoz.nl/artikelen/wat-is-goed-onderwijs-over-kwalificatie-socialisatie-en-subjectivering/">Gert Biesta</a> dichter bij de lezer te brengen.<br>
<br>
Ten eerste was er een <a href="https://jasperrijpmablog.wordpress.com/2016/02/05/persoonsvorming-socialisering-en-het-curriculum/">blog van Jasper Rijpma</a>, die op zoek is naar mogelijke manieren om de doeldomeinen persoonsvorming en kwalificatie in een nieuw curriculum op te nemen - waarbij hij persoonsvorming met 'aardig' verbindt en socialisering met 'waardig'. Daarover later meer.<br>
<br>
Daarnaast verscheen vorige week de publicatie <a href="https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2016/02/01/twee-werelden-twee-werkelijkheden-een-verslag-over-gevoelige-maatschappelijke-kwesties-in-de-school">"2 werelden 2 werkelijkheden. Hoe ga je daar als docent mee om?"</a> die Margalith Kleijwegt in opdracht van het Ministerie van OCW schreef. Leraren Trudy Coenen en Michelle van Dijk reageerden hierop in een radio-uitzending van <a href="http://www.radio1.nl/popup/terugluisteren-uren/2016-02-06/16:00">WNL</a> op zaterdag 6 februari. In de publicatie en in het gesprek kwam naar voren, hoe je als leraar soms geconfronteerd wordt met "toenemend zorgelijk gedrag" van boze leerlingen - radicalisering, rechtse praat, complottheorieën - en hoe je daar als leraar mee om moet gaan. Al werden de termen niet genoemd, gaat het ook hier over socialisering en persoonsvorming, of zo je wilt over "aardig en waardig".<br>
<br>
Verder was er op hetkind.org nog een gastblog van schrijfster <a href="http://hetkind.org/2016/02/04/een-rommelige-les-wat-hebben-deze-boze-kinderen-nodig/">Rian Visser</a>, die levendig verslag doet van een bezoek aan een boze vmbo-klas, en ook daar ging het impliciet over persoonsvorming en socialisering.<br>
<br>
Wat betekenen die begrippen?<br>
<br>
Socialisering, dat gaat over "zo doen we dat hier", "zo gaan we hier met elkaar om", "dat is hier zo het gebruik". Persoonsvorming gaat over de mate waarin je die gebruiken met kritische distantie in ogenschouw kunt nemen en jezelf de vraag stellen, of het eigenlijk wel deugt, dat "we" het zo doen. Daar hoort ook de vraag bij, wie er eigenlijk met dat "we" wordt ingesloten en wie wordt buitengesloten. Ik zou dan ook Schnabels "aardig" aan het begrip "socialisering" koppelen. Aardig zijn is je aanpassen, je conformeren, niet dwars liggen. Het is belangrijk om dat te kunnen, en als je het niet kan dan moet je het leren. Maar als we een rechtvaardige samenleving willen dan moet je daarnaast nog iets anders leren. Soms moet je onaardig durven zijn en protest aantekenen, met het oog op de waardigheid - je eigen en die van de ander - vanuit een verlangen naar rechtvaardigheid. Gedreven door een hogere waarde dan het conformisme. Dat is wat ik versta onder Schnabels "waardig".<br>
<br>
Hoe zie je dat nu terug in die verschillende bovengenoemde verhalen?<br>
<br>
Jasper Rijpma is zoals gezegd op zoek naar mogelijkheden om persoonsvorming en socialisering naar toetsbare elementen in een curriculum te vertalen. Ik twijfel er niet aan dat zoiets mogelijk is, het is ook al eerder gedaan - mijn vraag is alleen of dat is wat er nodig is.<br>
<br>
Zoals een schooldirecteur in "2 werelden" (p.29) verzucht:<br>
<blockquote class="tr_bq">
"'Het enige wat je als school kunt doen is proberen in gesprek te blijven, in de hoop ze te bereiken.' Lessen burgerschap of Bildung waarin maatschappelijke thema's worden behandeld, hebben volgens hem geen enkele zin. 'Wij kunnen de wereld niet redden met Bildung.' Enigszins defaitistisch, al noemt hij het realistisch: 'Het is een illusie dat deze jonge mannen en vrouwen door meer kennis van de rechtsstaat anders zouden gaan denken.'"</blockquote>
Deze meneer verwacht zo te horen weinig van dat "in gesprek blijven". Van mij mag hij daarin wat meer vertrouwen stellen, want mijns inziens slaat hij de spijker op de kop. Als je deze boze jonge mensen wil begeleiden op het vlak van socialisering en persoonsvorming, dan bereik je niets met een curriculum vol toetsbare kennis en vaardigheden. Wat hier nodig is, is een goede interactie tussen de leraar en zijn of haar leerlingen. Zoals ook Trudy Coenen en Michelle van Dijk benadrukten in hun commentaar bij het stuk van Kleijwegt (bij WNL, zie boven), ligt het zwaartepunt bij de aandacht en de relatie - met andere woorden, bij de pedagogiek, en niet bij het curriculum. Ook Kleijwegt zelf benadrukt dat er meer aandacht moet worden besteed aan de pedagogische relatie (p.50).<br>
<br>
<a href="http://media.salon.com/2006/04/the_great_debate.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://media.salon.com/2006/04/the_great_debate.jpg"></a>Als leerlingen zeggen - met woorden of daden - ik heb schijt aan die rotschool van u, ik heb schijt aan die kennis en vaardigheden, ik heb schijt aan die rechtsstaat van u en die zogenaamde Westerse beschaving, dan kom je er niet met een curriculum.<br>
<br>
Je hebt dan immers niet alleen te maken met een standpunt - dat kan deugen of niet - maar ook met de uiting van een gevoel. En een gevoel is altijd waar.<br>
<br>
Maar laat ik ten eerste ingaan op de kwestie van het standpunt betreft dat deze leerlingen innemen. Kleijwegt beschrijft hoe docenten worstelen met de interpretatie van de actualiteit. Ze citeert een docent:<br>
<blockquote class="tr_bq">
"De waarheid van de ander bestaat nu eenmaal, zeggen sommigen, en als die ander gelooft dat 9/11 het werk is van de Amerikanen/zionisten is, dan is dat zijn goed recht. Docenten vinden de media vaak zelf ook onbetrouwbaar. Ik zie docenten die geneigd zijn mee te bewegen met leerlingen in de gedachte dat niemand meer te vertrouwen is. Je moet in die gevallen heel goed weten wat je doet, want het is een hellend vlak als alle waarheid als relatief wordt gezien."</blockquote>
Ik zou daar de volgende kanttekening bij willen plaatsen. Dat er niet maar één waarheid is, betekent niet dat iedere mening en iedere interpretatie evenveel waard is. De mogelijkheid bestaat dat ook jij als leraar een blinde vlek kunt hebben, en niet alleen de leerling. Wat voor voorbeeld geef je als je er bij voorbaat van uitgaat dat jouw standpunt het enige juiste is? De geldigheid van een standpunt hangt niet af van jouw positie als leraar tegenover de leerlingen - het hangt af van de argumenten die je ervoor kunt aandragen. Argumenteren en logisch redeneren, dat kun je op school leren. Je kunt het in een curriculum opnemen en je kunt het toetsen.<br>
<br>
Dus vraag je leerlingen hun mening te onderbouwen met argumenten, laat hen hun complottheorie aannemelijk proberen te maken, leer hen drogredenen herkennen. Nodig ze uit: overtuig me maar, dien ze van repliek met superieure argumenten, en laat ook andere leerlingen tegenargumenten aandragen.<br>
<br>
Maar pas op: daarmee ben je er nog niet. Als je je tot zuiver rationeel leren argumenteren zou beperken, dan mis je de boodschap die deze boze jonge mensen met hun schokkende uitspraken uitzenden.<br>
<br>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://images.ebaumsworld.com/thumbs/video/45895/81262825.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="http://images.ebaumsworld.com/thumbs/video/45895/81262825.jpg"></a></div>
Wat nodig is, is dat je als leraar oog en hart hebt voor de gevoelens die ten grondslag liggen aan de meningen die je schokken. Het zou zomaar kunnen dat ze precies bedoeld zijn om je te schokken. Omdat het uitingen zijn van woede en frustratie. Maak die boosheid niet weg, maar respecteer die gevoelens en besteed er aandacht aan.<br>
<br>
Dat begint er al mee dat je een leerling niet 'aanspreekt', maar met hem of haar in gesprek gaat, zoals Yassin El Forkani terecht opmerkt (geciteerd in Kleijwegt p. 49). Dat je laat zien dat je bereid bent ook je eigen vooropgezette ideeën onder de loep te nemen. Dat je je standpunt niet botweg poneert, maar dat ook jij als leraar bereid en in staat bent argumenten aan te dragen, en dat je je openstelt voor de argumenten van de ander. Let wel, de argumenten. Niet: de grofheden.<br>
<br>
Dat leerlingen zich verzetten tegen jouw waarheid, daar zou je niet zo van moeten schrikken. Juist waar het moeilijk wordt, daarin kun je een kans zien om aandacht te besteden aan persoonsvorming. Goed, je verzet je tegen wat ik je probeer te vertellen, je staat kritisch tegenover de manier waarop de zaken worden voorgesteld, je vindt het onrechtvaardig zoals de dingen geregeld zijn - dat is je goed recht, en het is een goede zaak dat je niet alles maar voor zoete koek aanneemt wat ik hier sta te verkondigen - dat is een waarde die bij mij hoog in het vaandel staat - maar hoe doe je dat nu op een behoorlijke, respectvolle manier? Door op een rustige en respectvolle toon met rationele argumenten te komen voor jouw standpunt.<br>
<br>
Dus toch een kwestie van curriculum? Nee, toch niet. Want wat doe je als zo'n boze leerling vastloopt en geen steekhoudende argumenten vindt? Wat moet je dan?<br>
<br>
Sta dan open voor het gevoel dat er achter die schokkende uitspraken <span style="text-align: center;">schuilgaat. Respecteer die woede en frustratie. Je bent er als leraar niet met enkel kennis en vaardigheden, een toekomstbestendig curriculum en bewezen effectieve didactiek. Als het erop aan komt moet je eerst en vooral een goede pedagoog zijn, met aandacht voor de mensen die je in je klas ontmoet. Wat dat betreft zou Rian Visser een hele goeie zijn.</span><br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-20039804591211778152016-01-04T10:53:00.001+01:002016-01-04T11:49:45.768+01:00Driedimensionaal schaken in de taalles. Een case study<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;"><o:p> </o:p></span><span style="background-color: white; color: #222222; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">Op mijn school geven we taalonderwijs in de vorm van
een taalcircuit. Na een korte introductie tot de verschillende werkvormen gaan de
leerlingen met elkaar aan het werk. Iedereen is met taal bezig - er worden
mindmaps gemaakt, teksten geschreven, onderzoeksvragen bedacht bij informatieve
boeken, kinderen nemen elkaar in tweetallen dictees af, enzovoort. De klas is
tijdens taalcircuit als een werkplaats, waar met taal gewerkt wordt zoals
timmermansleerlingen met hout leren werken. Ik loop als leermeester rond en
kijk hoe iedereen werkt. Als het goed gaat, laat ik hen begaan - laat hen
ervaring opdoen - waar nodig stuur ik bij. Wie wil mag na de pauze zijn werk
aan de klas presenteren – ook dat is taal.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/236x/f4/75/2e/f4752e7d39857ced39df16df9c93ca3e.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/236x/f4/75/2e/f4752e7d39857ced39df16df9c93ca3e.jpg" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Eén van de jongens – laten we hem Simon noemen - heeft
het moeilijk tijdens taalcircuit. Hij is dyslectisch en hyperactief. Ooit heeft
hij me verteld dat hij een dier zou willen zijn, omdat dieren niet lezen en
schrijven. Als er gelezen of geschreven moet worden, dan duikt hij. In de
rommelige sfeer van het taalcircuit moet ik altijd opletten of hij niet op de
gang verdwijnt. Elke dag komt hij met buikpijn naar school. De activiteiten in
het taalcircuit roepen steevast verzet bij hem op.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Lezen en schrijven zijn kwalificaties die toegang
geven tot allerlei sociaal-culturele praktijken, van de meest basale communicatie
tot de meer verfijnde literaire genoegens. Wie niet kan lezen en schrijven, kan
niet goed meedoen in de mensenwereld. Simon weet dat, hij voelt dat, en hij
lijdt eronder dat wat zijn klasgenoten vanzelf lijken te kunnen, hem zo
verschrikkelijk veel moeite kost. Hij zou willen dat hij deel uitmaakte van een
wereld waarin lezen en schrijven geen rol speelden, maar waarin bijvoorbeeld
goed kunnen klimmen belangrijk was. Want dat kan hij juist heel goed. Ik snap
hem wel, maar ik weet ook dat hij nu eenmaal een mensenjong is, en ik zet er
toch op in ook hem op enigerlei wijze toegang te verschaffen tot de wereld van
lezen en schrijven. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL; mso-no-proof: yes;"><v:shape id="Afbeelding_x0020_2" o:spid="_x0000_i1027" style="height: 450pt; mso-wrap-style: square; visibility: visible; width: 336pt;" type="#_x0000_t75">
<v:imagedata o:title="tc jochem en foto's crea 039" src="file:///C:\Users\Hester\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image002.jpg">
</v:imagedata></v:shape></span><span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Op mijn ronde door de klas zie ik hem vandaag over
zijn papier gebogen. Hij schrijft. Ingespannen en toegewijd. Ik loop door. Niet
verstoren dit. Onopvallend houd ik in het oog wanneer hij naar zijn eigen
oordeel klaar is met schrijven. Op dat moment ben ik bij hem, met al mijn
aandacht.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Nu is hij klaar. Iedereen is aan het werk en dat biedt
mij de ruimte om me helemaal aan hem te wijden. Ik buig me over zijn tekst. Zijn
handschrift is vrijwel onleesbaar en de tekst zit vol spelfouten, zodat het
moeilijk is te achterhalen wat er staat. Ook voor hemzelf is het moeilijk terug
te lezen. Aan die formele aspecten besteed ik geen aandacht.<i> </i>Ik verdiep me in wat hij met zijn tekst
zeggen wil, en ik toon daarmee mijn vertrouwen dat daar iets te lezen staat wat
mijn aandacht waard is<i>.</i> Hij voelt dat
en het vervult hem met trots. Hij helpt mij en ik help hem totdat we samen
hebben ontcijferd wat er staat. Wat we ontcijferen schrijf ik op. Ik check
steeds met hem of ik het goed heb, want hij is de eigenaar van zijn tekst. Het
is een gedicht.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Het taalcircuit is voorbij, het is lunchpauze.</span><span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;"> In de pauze <span style="background: white;">neem ik de tijd om het gedicht uit te typen en te
printen. Na de pauze laat ik het hem zien, en ik vraag hem, of hij zijn werk
wil presenteren aan de klas. Anders wil hij dat nooit, vermoedelijk omdat hij
zich schaamt voor de moeite die het hem kost te lezen wat er staat, maar
vandaag wil hij het wel. Ongehinderd door zijn handschrift, en vertrouwd met
zijn zelfbedachte woorden, weet hij zijn gedicht verrassend vlot voor te lezen,
ten voorstaan van de hele klas.<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://hetkind.org/wp-content/uploads/2013/11/images.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://hetkind.org/wp-content/uploads/2013/11/images.jpg" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">Meestal geef ik een dyslect geen klassikale
voorleesbeurt, omdat het frustrerend en pijnlijk is voor een kind om zo </span><i style="color: #222222; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">en plein public</i><span style="background-color: white; color: #222222; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"> te moeten worstelen met
de letters – maar misschien maakt het daarom nu juist zo’n indruk, op hem, en
op de klas, dat hij daar staat, met zijn tekst. Want ook de andere kinderen
voelen mijn aandacht en mijn bewondering voor hem, en ze benijden hem. Dit gaat
de hele klas aan, hier leren alle kinderen van.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;"><br />
<span style="background: white;">Na afloop vraag ik hem of ik zijn gedicht mag
ophangen in de klas, zodat we er allemaal nog vaker van kunnen genieten, maar
hij wil het graag mee naar huis nemen. Hij voelt mijn verlangen zijn tekst nog
in de klas te houden, hij wil me niet teleurstellen, maar toch ook heel graag
zijn tekst thuis aan zijn ouders laten zien. Ik leg me erbij neer, grootmoedig
maar best een beetje teleurgesteld, en even later komt hij, even grootmoedig,
naar me toe: “Je mag ‘m wel kopiëren?” Dat doen we. Hij loopt met me mee naar
het kopieerapparaat. Hij voelt zich gul, dat ik zijn tekst mag kopiëren. Wat
een zoet gevoel moet dat zijn, ik zie het aan 'm. Ik mag de kopie op het
prikbord hangen, waar iedereen het kan zien. Met een bordje erbij, dat het van
hem is.<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<b><span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Keuzes<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Hoe kwam het dat ik het zag, dat het me opviel, dat hij ineens zat te
schrijven waar hij anders altijd dook? Als ik hem niet goed kende, als ik niet
wist wat een kwelling het voor hem is, dat rottige taalcircuit, als ik niet
wist hoe beroerd hij op de toetsen scoort, en als ik er niet helemaal bij was
met mijn hoofd en mijn hart – dan had ik het niet gezien. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Het klinkt allemaal zo beredeneerd nu, als een
vooropgezet plan, maar zo was het niet. Iets was er anders dan anders, en ik
nam het waar. Er hing iets in de lucht en ik had de tegenwoordigheid van geest
erop in te gaan. Niet door direct iets te doen, maar in eerste instantie juist
door iets te laten, en de ruimte waarin naar mijn oordeel iets belangrijks
gebeurde, voor verstoring te behoeden.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Want ik zag het, maar ik dook er niet bovenop. Helemaal niet zo
vanzelfsprekend, als eindelijk gebeurt waar je al zo lang op aanstuurt. Dat
aansturen, ik wist natuurlijk wel dat dat niet hielp, dat dat doelgerichte
alleen maar meer verzet bij hem opriep – maar ja, wat moet je dan? Als leraar
denk je toch gauw: ik moet iets <i>doen</i>.
Doelgericht. Maar soms moet je juist wegvaren van je doel, en dan gebeurt het
ineens. Zomaar. Net op tijd hield ik me in, ik zei niets, behoedzaam, om dat
hele tere moment van overgave niet te verstoren. Ook dat had te maken met
tegenwoordigheid van geest: te weten dat ik iets <i>niet</i> moest doen.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Ik zorgde ervoor dat ik erbij was toen hij klaar was. Ik voegde me naar
zijn tijd, legde hem niet mijn tijd op. Hoe vaak is dat niet anders, in je
klas. Dat jij als leraar bepaalt wanneer het af moet zijn, wanneer je werk wilt
zien, wanneer het jou schikt. Je kunt je toch niet naar alle 30 tegelijk
voegen! Maar soms vraagt de situatie erom dat je dat wél doet. En dan is het de
vraag of je die situatie als zodanig herkent. Ook weer: tegenwoordigheid van
geest.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Ik vraag hem naar zijn tekst, of ik ‘m mag lezen. Ik vraag hem om
toestemming, eigen me niet zomaar het recht toe. Hoe vaak doe je niet net,
alsof het werk van de kinderen jouw eigendom is, alsof je ermee kunt doen en
laten wat je wil? Je schrijft ongevraagd je commentaar erop, streept fouten
aan, velt je oordeel. Maar dit is iets heel kwetsbaars, dat om voorzichtigheid
vraagt. En dan is het opnieuw de vraag, of je dat als zodanig herkent.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Ik besteed geen aandacht aan het handschrift of de spelling, maar alleen
aan wat er staat. Het handschrift is beroerd, de spelling eveneens – ik zou
daarop al direct hebben kunnen afhaken, ik zou hebben kunnen denken dat het de
moeite niet waard was om te ontcijferen. Schrijf maar over, en nu netjes! Maar dat
doe ik niet, ik ontcijfer samen met hem de tekst, omdat ik erop vertrouw dat
wat er staat de moeite waard is. Als ik commentaar had geleverd op zijn
handschrift en zijn spelling, of me had geërgerd dat hij zelf zijn eigen tekst
niet eens kon lezen, dan waren de luiken meteen dicht gegaan, dan was het moment
vervluchtigd, dan had ik hem niet meer kunnen bereiken. Nu ik op de inhoud
inga, is hij degene die mij wat te zeggen heeft. Nu kan hij mij vertellen of ik
het wel goed begrijp, en niet andersom. Hij is de eigenaar van zijn tekst, niet
ik, en hij voelt dat ik dat eigenaarschap respecteer. Dat is belangrijk.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Dat ik de tekst uittyp is een blijk van mijn toewijding. Hij neemt dat
waar, en ook de andere kinderen nemen het waar. Ik leef daar iets voor.
Aandacht voor de dingen. Zorgvuldigheid. Toewijding. Dat het ‘t Simon ook
makkelijker maakt zijn eigen woorden te lezen is een toegift. Het geeft hem de
moed voor het eerst zijn werk te presenteren aan de klas. En waar dit voor
anderen dagelijkse kost is, is het voor Simon een grote overwinning, die niet
alleen hij, maar ook alle andere kinderen waarnemen. Samen vieren we Simons
persoonlijke overwinning, en dat er in onze klas een sfeer is en een ruimte
waarin kon ontstaan wat er vandaag ontstond. Wij maken en behoeden samen die
sfeer en die ruimte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Achteraf vraag ik Simon of ik een kopie mag maken van
zijn gedicht. Eigenlijk onnozel, want als je eenmaal iets op de computer hebt
uitgetypt, dan kun je het toch net zo gemakkelijk twee keer uitprinten? Ik had
ongevraagd een extra printje kunnen maken, en het gewoon ophangen. Toch deed ik
dat niet, en het werkte. Zoals een ritueel werkt.<i> </i>Natuurlijk helpt het niet – niet ‘echt’ - om een kaars te branden
voor iemand die ziek is. En toch werkt het.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Het ritueel bij het kopieerapparaat was om Simon,
nogmaals, te tonen dat ik me als volwassene niet zomaar het recht toe-eigen om
te doen en laten wat ik wil met zijn werk – zoals volwassenen nog wel eens doen.
Ik laat hem de ruimte om mij iets te gunnen. Telkens als hij iets niet kan
lezen, telkens als hij geconfronteerd wordt met iets wat hij niet kan en wat
anderen zomaar vanzelf kunnen, telkens als ik iets van hem verlang wat hij niet
waar kan maken – hoe mild en behulpzaam ik hem ook bijsta – telkens voelt hij
zich afhankelijk en machteloos en gefrustreerd. Maar nu kan hij eens mild en
behulpzaam en grootmoedig zijn, en daarvan genieten, door mij iets te gunnen. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Deze jongen is boos op de wereld die zoveel belang
hecht aan lezen en schrijven, boos dat hem niet lukt wat anderen zomaar als
vanzelf lijken te kunnen, boos op de leraar, zijn ouders, de bijlesleraar, die
hem maar keer op keer dwingen om te oefenen, oefenen, oefenen, boos op de
toetsen waarop hij almaar onvoldoende scoort. En dan is er iemand die zijn
boosheid ziet en zijn buikpijn begrijpt, en die weet: om te beginnen moeten we
van die buikpijn af, en van die boosheid, want zo komen we niet verder. <i><o:p></o:p></i></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://sites.google.com/site/springbokwolgroep6/_/rsrc/1350546279208/nieuws-uit-de-groep/taalcircuit/IMG_0381.JPG?height=213&width=320" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="https://sites.google.com/site/springbokwolgroep6/_/rsrc/1350546279208/nieuws-uit-de-groep/taalcircuit/IMG_0381.JPG?height=213&width=320" /></a></div>
<b><span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;"></span></b><br />
<div>
<b><span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;"><b><span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;"><br /></span></b></span></b></div>
<b><span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">
Waar streefde ik naar en wat was het
effect van mijn handelen?</span></b><br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Welke doelen stel ik me op het domein van kwalificatie? Ik wil deze jongen
net als alle anderen leren lezen en schrijven. Ik stel me ten doel dat hij
straks vlot letters en woorden kan ontcijferen, in geschreven en gedrukte
tekst. Dat hij alles wat hij weten wil te weten kan komen door te lezen, en dat
hij kan genieten van een goed boek, een mooi gedicht, een brief. Dat hij zelf
goed leesbare tekst kan produceren, liefst in een aantrekkelijk handschrift,
correct gespeld, met goed gekozen woorden en goed lopende zinnen, die uitdrukken
wat hij wil overbrengen, of het nu informatie is of gevoelens, of gedachten. Ik
wens hem toe dat hij uiteindelijk kan deelnemen aan de volle rijkdom van de
wereld die ontsloten wordt door het schrift.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Zo zie je al direct dat kwalificatiedoelen als technisch lezen, begrijpend
lezen, spelling, woordenschat, woordbouw, zinsbouw en handschrift,
onlosmakelijk verbonden zijn met socialisering en persoonsvorming. Want deze
kwalificaties scheppen de voorwaarden voor deelname aan tal van
sociaal-culturele praktijken die mensen met elkaar delen. Wie niet kan lezen en
schrijven, kan niet goed meedoen met hoe we de dingen nu eenmaal doen in de
grotemensenwereld. En dat is wat ik me ten doel stel op het domein van de
socialisering: dat deze jongen net als ieder ander straks mee kan doen met hoe
de mensen in de wereld de dingen doen. Dat het hem minstens vrij staat om te
kiezen of hij mee wil doen of niet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Op het gebied van persoonsvorming wil ik de kinderen leren dat het niet
vanzelfsprekend is, dat je zomaar vanzelf deel kunt nemen aan die wereld van
het schrift. Dat dat soms heel veel moeite kost, en dat dat niet betekent dat
je dan gewoon buiten de boot valt – pech gehad. Dat je – als het je veel moeite
kost – mag verlangen dat mensen zich inspannen om je erbij te houden, en dat je
– als je ziet hoeveel moeite het een ander kost – je aangesproken mag voelen om
die ander te helpen en te ondersteunen en vertrouwen te schenken. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Ik vind het ook belangrijk dat kinderen weten dat het schrift niet altijd
bestaan heeft, dat dat is uitgevonden, en dat er ook culturen zijn geweest
zonder schrift, en met andere soorten van schrift. Daarmee hoop ik ruimte te
scheppen voor verwondering over de dingen die vanzelfsprekend lijken, zoals –
in dit geval – het schrift.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Die wens van Simon om een dier te zijn is een uitdrukking van zijn persoon:
door zijn dyslexie is hij in staat de cultuur van het schrift met kritische distantie
in ogenschouw te nemen. Lezen en schrijven, dat is misschien hoe de mensen in
deze wereld zich uitdrukken, maar het is niet de enige mogelijke manier, er
zijn ook andere denkbare manieren, die evengoed van waarde zijn. Simon voelt
zich buitengesloten door de schriftcultuur. Ik laat ruimte voor de vragen die
dat bij hem oproept, en toon interesse voor zijn verbeelding van het
dierenbestaan. Ik kap zijn verzet niet af, maar bied het ruimte. Misschien
bedenkt hij op een dag – juist doordat het nu zo schuurt - hoe hij en andere
dyslecten kunnen ontsnappen uit de schriftcultuur die hen zo onvrij maakt. Ik
denk dat dat is wat er gebeurt op het domein van persoonsvorming.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<b><span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Offers<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Om te bereiken wat je nastreeft op het ene domein, moet je soms wat
inleveren op een ander domein. In het beschreven geval heb ik ervoor gekozen
offers te brengen op het vlak van spelling en handschrift, om op die manier
deelname aan de sociaal-culturele praktijk van het schrift binnen Simons bereik
te brengen. Door die kwalificatiedoelen op te schorten, schiep ik ruimte waarin
hij kon ervaren hoe het is om deel te nemen aan die wereld. Ik hoopte dat hem
dat zou motiveren om vol te houden en toch maar weer door te buffelen in zijn
worsteling met het schrift. Want het liefst wil ik dat hij gewoon mee kan doen
met het spel. Tegelijkertijd respecteer ik zijn verzet tegen het spel, hoeveel
moeite me dat ook kost. In die zin breng ik een offer op het domein van mijn
socialiseringsdoel: ik onderken de keuzemogelijkheid om niet mee te doen,
minstens als gedachte-experiment.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.cinergie.be/images/webzine/revue65/fils.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="http://www.cinergie.be/images/webzine/revue65/fils.jpg" height="214" width="320" /></a></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<b><span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Bewustzijn<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Zo zijn alle drie de domeinen – kwalificatie, socialisatie en
persoonsvorming – in deze onderwijssituatie verweven. De kwalificatiedoelen kan
ik al voordat de les begint benoemen. Wat er op de andere twee domeinen
gebeurt, daarvan word ik me goeddeels pas achteraf bewust. Zelfs pas, op het
moment dat ik erover begin te schrijven. Pas achteraf zie ik, dat de keuzes die
ik heb gemaakt in overeenstemming zijn met de waarden die ik hoog houd. Ik houd
van lezen en schrijven, maar ook van vrijheid en onafhankelijkheid van geest en
verbeeldingskracht. Ik vind autonomie belangrijk, en vertrouwen, en compassie
en empathie, en verwondering - dat je je bewust bent van de gegevenheid van
dingen en dat niets vanzelfsprekend is. Dat zit er allemaal in, zonder dat ik
het me bewust was. Dat bewustzijn sterkt me in mijn beroepsopvatting en het
voedt de ‘praktische wijsheid’ die ik probeer te ontwikkelen. En als, in een
andere situatie, achteraf zou blijken dat wat ik deed helemaal niet in
overeenstemming was met wat ik belangrijk vind, dan zou ik daaruit ook
belangrijke lessen trekken.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<b><span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Conclusie<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Ik denk dat het goed is om al die dingen die gewoonlijk impliciet blijven,
onder woorden te leren brengen. Niet om ze vervolgens in een programma of
methodiek vast te leggen, maar om een timmermansoog te ontwikkelen voor wat er
gebeurt in je klas, en je bewust te worden waarom je doet wat je doet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Ik zoek leraren die op deze manier hun eigen concrete ervaring in de klas
willen onderzoeken, aan de hand van een aantal vragen:</span></div>
<blockquote class="tr_bq" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt; text-indent: -18pt;">Wat gebeurde er?</span><span style="background-color: white; color: #222222; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 16px; text-indent: -24px;">Beschrijf een situatie uit je eigen ervaring in de klas. Dat kan een moment zijn waarop iets heel goed lukte, maar evengoed een moment waarop juist helemaal niet lukte wat je van te voren bedacht had. Het is goed als je je nog vrij precies kunt herinneren wat er van moment tot moment precies gebeurde, wat je deed, wat je zei, en wat anderen deden en zeiden.</span><span style="background-color: transparent;"> </span></blockquote>
<blockquote class="tr_bq" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt; text-indent: -18pt;">Welke keuzes maakte je? Hoe beoordeelde je op beslissende momenten welke
keuze je moest maken?</span><span style="background-color: transparent;"> </span></blockquote>
<blockquote class="tr_bq" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt; text-indent: -18pt;">Wat streefde je na op het vlak van de drie domeinen – kwalificatie,
socialisatie en persoonsvorming - en wat was het effect van je handelen?</span><span style="background-color: transparent;"> </span></blockquote>
<blockquote class="tr_bq" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt; text-indent: -18pt;">Welke offers bracht je?</span><span style="background-color: transparent;"> </span></blockquote>
<blockquote class="tr_bq" style="background: white; margin-bottom: 3pt;">
<span style="color: #222222; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt; text-indent: -18pt;">Waarvan ben je je bewust geworden, wat vooraf impliciet bleef?</span></blockquote>
<br />
<br />
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<i><span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;">Dit is de weerslag van
een gesprek dat ik voerde met Gert Biesta, op 11 december 2015, tijdens een
werksessie rond De Virtuoze School bij Het ABC, waaraan onder meer ook <a href="http://liesbethbreek.blogspot.nl/2015/12/het-werk-van-gert-biesta-toegepast-op.html?spref=tw">LiesbethBreek</a>, <a href="http://onderzoekonderwijs.net/">Dick van de Wateren</a> en <a href="http://www.hetabc.nl/wp-content/uploads/2015/10/Virtuoze-School-in-de-praktijk-12-okt-2015_Heleen-Bouwmans.pdf">Heleen Bouwmans</a> deelnamen. <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<i><span style="background: white; color: #222222; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: NL;"><br /></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="color: #222222; font-family: Times New Roman, serif;"><span style="background-color: white;"><i>De leerling heet in het echt anders en de afbeeldingen zijn van andere groepen dan die, die in de tekst genoemd wordt.</i></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="color: #222222; font-family: Times New Roman, serif;"><span style="background-color: white;"><i><br /></i></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0.0001pt;">
<span style="color: #222222; font-family: Times New Roman, serif;"><span style="background-color: white;"><i>Op 27 januari 2015 vindt bij het <a href="http://nivoz.nl/agenda/seminar-persoonsvorming-de-klas-door-hester-ijsseling/">NIVOZ </a>een gesprek plaats waarbij leraren op bovenstaande wijze casussen zullen onderzoeken. Er zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. Doe je mee?</i></span></span></div>
Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-23566978242515501742015-12-10T20:11:00.001+01:002015-12-10T22:41:03.529+01:00De invuloefening<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://home.scarlet.be/~giedoc/tino/vanz3.gif" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://home.scarlet.be/~giedoc/tino/vanz3.gif" height="231" width="400" /></a></div>
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Iedereen die ooit heeft schoolgegaan kent 'm: de invuloefening. Op een voorgedrukte bladzijde staat een aantal zinnen waaruit een woord ontbreekt. Boven de oefening staat een rij woorden die op de lege plaatsen in de zinnen passen.</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Ook ik neem bij tijd en wijle mijn toevlucht tot dergelijke invuloefeningen. Het is ook niet geheel zinledig om te oefenen met het luisteren naar een instructie en het vervolgens correct uitvoeren van een opdracht. Verder is het nuttig om te leren dat bij een opgave meestal geschreven staat wat de bedoeling is, en er in de uitvoering blijk van te geven dat je die bedoeling begrepen hebt. Het is ook handig om te leren dat je de woorden die je gehad hebt, kunt afstrepen, zodat je efficiënter kunt zoeken in de overgebleven woorden. Maar het kerndoel van de oefeningen die ik in de klas gebruik is de juiste spelling van de te gebruiken woorden.</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Nu heb ik in mijn groep een jongen die steevast andere woorden invult dan die, die boven de oefening staan. Luistert hij niet naar de uitleg? Leest hij de opdracht niet? Of luistert hij wel, maar lukt het hem niet om een aanwijzing op te volgen? Of leest hij wel, maar begrijpt hij toch de bedoeling niet? Het zou zomaar kunnen dat hij me wel hoort en begrijpt, dat hij ook leest wat er staat, maar vervolgens toch besluit om zijn eigen zin te doen.</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Vandaag hoorde ik mezelf zeggen: "En denk erom Sam, niet zelf iets bedenken, maar kiezen uit de gegeven woorden." Ik schrok er zelf van. Wat zeg ik nu eigenlijk? Niet zelf denken? Eigen initiatief ongewenst? Conformeer je, dat zal je nog ver brengen?</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Aan Sam zal het niet liggen, die laat zich niet zo gemakkelijk kneden. Hij had me nu heus wel gehoord, en toch had ie weer andere. Uit dezelfde spellingscategorie, dus mijn primaire onderwijsdoel was bereikt.</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Wat wil ik 'm meegeven? Dat ie z'n eigenzinnigheid niet verliest, en daarnaast toch de vrijheid ontwikkelt om te kiezen: zal ik me vandaag eens conformeren of niet? Zelf bedenken: wat kost het me, wat kan het me brengen, om me vandaag eens te voegen naar wat er van me gevraagd wordt? Wat gaat er verloren, wat levert het me op, om vandaag nu eens aan m'n eigen zin vast te houden?</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Daarin de keus hebben. Dat is vrijheid.</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Ondertussen zet Sams weerspannigheid mij aan het denken over wat nu eigenlijk precies mijn doel is met zo'n les. Hoe belangrijk is het dat hij juist die woorden gebruikt en geen andere? Als het gaat om woordenschat is het misschien nog anders dan bij spelling? Als ik bij spellingsoefeningen als voorwaarde zou stellen dat het woorden moeten zijn uit dezelfde spellingscategorie, ben ik dan uit de brand?</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Dat is de onschatbare waarde van zo'n eigenwijze drol in je klas: die zorgt ervoor dat je blijft nadenken over waar je nu eigenlijk mee bezig bent.</span>Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-39666768326212751232015-12-10T20:04:00.001+01:002015-12-10T22:49:19.819+01:00Wat te doen<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://larvalsubjects.files.wordpress.com/2013/10/handwriting.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="241" src="https://larvalsubjects.files.wordpress.com/2013/10/handwriting.jpg" width="320" /></a></div>
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Half vier, de laatste kinderen zijn opgehaald, ik keer terug naar mijn lokaal. Wat doe ik nu? Buig ik me over de toetsresultaten in het leerlingvolgsysteem om te kijken hoe het met mijn als taalzwak te boek staande leerling gaat? Pak ik mijn rode pen om in de schrijfsels van mijn leerlingen alle spelfouten te markeren? Ga ik schuiven met mijn leerlingen in het groepsplan en stel ik een van elke betekenis ontkleed oefenprogrammaatje op voor mijn zwakste scoorders? Breek ik mijn hoofd over de vraag hoe ik in vredesnaam de zwakke broeders en zusters tot hogere scores op kan stuwen?</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Nee, dat doe ik niet. Ik maak andere keuzes. Die vrijheid neem ik.</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Tijdens het taalcircuit eerder op de dag neem ik de tijd om te achterhalen welke spannende geschiedenis die ene - volgens cito zwakke - leerling, met leesproblemen en ADHD, nu eigenlijk heeft neergepend, in zijn vrijwel onleesbare handschrift vol spelfouten, dat ik alleen met zijn hulp en hij met de mijne nog kan ontcijferen, ook al heeft hij het net zelf opgeschreven.</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Na transcriptie neem ik de tijd om het verhaal in de pauze even uit te typen en te printen, zodat mijn schrijvertje trots kan zijn op zijn tekst, die hij na de pauze - nu onbelemmerd door zijn handschrift - verrassend vlot weet voor te lezen, ten voorstaan van de hele klas. Een primeur voor deze 'zwakke' leerling, die een andere leraar misschien niet in verlegenheid zou hebben willen brengen met een klassikale voorleesbeurt.</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Ik vraag de schrijver of ik zijn tekst mag ophangen in de klas, zodat we er allemaal nog vaker van kunnen genieten, maar hij wil hem graag mee naar huis nemen. Hij voelt mijn verlangen zijn tekst nog in de klas te houden, hij wil me niet teleurstellen, maar toch ook heel graag zijn tekst mee naar huis nemen. Ik leg me erbij neer, grootmoedig maar best een beetje teleurgesteld, en even later komt hij, even grootmoedig, naar me toe: je mag hem wel kopiëren? Dat doen we, hij loopt met me mee naar het kopieerapparaat. Hij voelt zich gul, dat ik zijn tekst mag kopiëren. Wat een zoet gevoel moet dat zijn, ik zie het aan 'm. Ik mag de kopie op het prikbord hangen, waar iedereen zijn tekst kan zien. Met een bordje erbij, dat het van hem is.</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://whyhaventtheydonethatyet.files.wordpress.com/2015/03/sample2.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="257" src="https://whyhaventtheydonethatyet.files.wordpress.com/2015/03/sample2.jpg" width="320" /></a></div>
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Alles is nu anders. Waar deze jongen gebukt ging onder D- en E-scores, extra spellingshuiswerk en dyslexieonderzoek, staat nu ineens een trots kind dat geniet van wat hij helemaal zelf gemaakt heeft. Hij voelt zich fier en gul en grootmoedig. Hij is een schrijver.</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">De volgende dag gaat deze jongen vol ijver met de volgende uitdaging aan de slag, en komt me nu enthousiast zijn werk laten zien. De schroom en het getob zijn weggeblazen, de lucht is geklaard, de reis kan nu pas echt beginnen. De weg is vrij om te leren: leren lezen en schrijven en genieten van je eigen taal, je eigen creatieve expressie, je eigen zeggingswil. Niks te maken met het leerlingvolgsysteem.</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">***</span><br />
<br style="background-color: white; color: #222222; font-family: Arial, Tahoma, Helvetica, FreeSans, sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;" />
<span style="background-color: white; color: #222222; font-family: "arial" , "tahoma" , "helvetica" , "freesans" , sans-serif; font-size: 13.2px; line-height: 18.48px;">Het kan toch geen vraag zijn waar je eerst naar moet kijken: naar het toezichtkader van de onderwijsinspectie, naar het leerlingvolgsysteem, naar het landelijk gemiddelde, of naar wat je leerlingen van jou nodig hebben om te groeien.</span>Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-77540581875484984652015-12-03T12:57:00.000+01:002015-12-03T12:57:06.801+01:00De tenen van Uma<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.thelifeexperimenter.com/wp-content/uploads/2011/01/barefeet.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://www.thelifeexperimenter.com/wp-content/uploads/2011/01/barefeet.jpg" height="266" width="400" /></a></div>
<span class="Apple-style-span" style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Vandaag heeft mijn klas dans. Voor het eerst dit jaar zie ik de kinderen op blote voeten. Terwijl de dansdocent les geeft kijk ik toe vanaf de bank. Op zeker moment komt Uma naar me toe en zegt: "Kijk eens juf?" en ze duidt op haar tenen. Als ik kijk spreidt ze haar ongewone tenen wijd uit als een kikvors. Ik zeg: "Hee wat een gekke tenen heb jij!" Als ze naar tevredenheid heeft vastgesteld dat ik deze eigenaardigheid van haar heb opgemerkt, huppelt ze weg en gaat weer op in de dans.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span>
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Het gebaar ontroert me. De bereidheid, nee, het verlangen je eigenaardigheden te tonen. Zo maak je verbinding, zo begint verbondenheid. Die gekke tenen zijn niet het mooiste of het beste wat ze kan laten zien van zichzelf, maar iets wat van haar is, iets wat bij haar hoort, iets wat zij wil laten zien.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span>
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">Zonder te oordelen of van mij een oordeel te verwachten laat ze mij die eigenaardigheid zien. Ik wil door jou gekend worden, zegt ze. Tot in mijn tenen.</span><br />
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;"><br /></span>
<span style="font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">En ik? Met ontzag neem ik het geschonken vertrouwen aan als een kostbare gave.</span>Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-89074223875678349022015-12-03T12:29:00.005+01:002015-12-03T12:34:09.174+01:00Meer doen aan socialisering en persoonsvorming - oké, maar hoe dan?<div class="MsoNormal">
Er wordt gezegd dat er meer gedaan zou moeten worden aan socialisering en persoonsvorming. Je komt het overal tegen, in het advies van <a href="http://onsonderwijs2032.nl/">Onderwijs 2032</a>, in het manifest van <a href="https://www.onderwijscooperatie.nl/wp-content/uploads/manifest-In-het-curriculum-toont-zich-de-meester.pdf">Leraar 2032</a>, in de analyse van de <a href="http://www.nationale-denktank.nl/jaarlijkse-denktank/analyse-2015-2/">Nationale Denktank</a>, en in steeds meer schoolbeleidsplannen en visiestukken. Biesta is hot.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
De vraag dringt zich echter onmiddellijk op: hoe doe je dat dan? Je kunt dat wel roepen, maar het wordt natuurlijk voor het onderwijs pas echt interessant als we het er over gaan hebben hoe dat er dan uit ziet in de praktijk. Niet dat ik graag wil dat een ander ons dat vertelt overigens - laten we daar als leraren met elkaar invulling aan geven. Al is dat nog niet zo eenvoudig, want wat betekenen die begrippen - socialisering en persoonsvorming - nu eigenlijk precies? </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://leeluvfaye.weebly.com/uploads/1/4/1/9/14194303/441657303.jpg?310" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://leeluvfaye.weebly.com/uploads/1/4/1/9/14194303/441657303.jpg?310" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
Verder is het de vraag, of het echt een kwestie is van er meer aan DOEN, of dat het gaat over iets dat GEBEURT. Het probleem is denk ik niet zozeer dat er meer aan gedaan moet worden, maar veeleer dat we ons bewuster zouden moeten verhouden tot wat daar – altijd al - gebeurt. We hebben er te weinig oog voor, en te weinig taal om erover te spreken en te denken.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Het onderwijs heeft op de drie domeinen - kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming - altijd
invloed. Ook als je je geen expliciete doelen stelt buiten het domein van de
kwalificatie, dan heeft dit toch ook effect op het vlak van socialisering en
persoonsvorming. Als we zorg willen dragen voor een goede balans tussen de drie
domeinen, dan is het van belang te leren zien wat er gebeurt in hoe kinderen en
leraren op school met elkaar omgaan en in hoe ze zich op school tot zichzelf en
de ander verhouden. Welke rol speelt ons pedagogisch handelen daarin? En wat
streven we na wat dat aangaat?</div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Gert Biesta biedt ons met de <a href="http://www.scienceguide.nl/201504/oefenplaats-voor-volwassenheid.aspx">drieslag </a>kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming een vocabulaire waarmee we verdieping kunnen brengen in het spreken over onderwijs. Nu komt het erop aan die begrippen, met name de laatste twee, weer te verbinden met de doorleefde ervaring: wat betekenen socialisering en persoonsvorming in de dagelijkse praktijk van ons onderwijs?</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Martijn Sytsma schreef een <a href="http://martijnsytsma.blogspot.nl/2015/11/het-prachtige-risico-van.html">blog </a>over bewegingsonderwijs waarin hij precies dat probeert te doen: de verbinding te zoeken tussen de begrippen van Biesta en de ervaring in zijn eigen lessen. </div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://nivoz.nl/wp-content/uploads/2014/01/nivozlogo18kb.jpeg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://nivoz.nl/wp-content/uploads/2014/01/nivozlogo18kb.jpeg" height="200" width="200" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
Op een vergelijkbare manier hoop ik op 27 januari tijdens een <a href="http://nivoz.nl/agenda/seminar-persoonsvorming-de-klas-door-hester-ijsseling/">seminar bij het NIVOZ</a> met leraren te onderzoeken hoe we die begrippen socialisering en persoonsvorming kunnen begrijpen, op een manier die ons helpt te benoemen en herkennen wat er in onze onderwijspraktijk gebeurt op het vlak van die doeldomeinen.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Want dat is, denk ik, de manier waarop er meer balans komt in de aandacht voor de drie doeldomeinen: door erover te spreken, erover na te denken, er taal voor te ontwikkelen en oog voor te krijgen.</div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-66979630489157861462015-10-12T10:38:00.001+02:002015-10-12T10:58:36.401+02:00Ontwikkeling en vorming, vrijheid en begrenzing<i>Ontwikkeling en vorming</i><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://josienboetje.files.wordpress.com/2013/10/wiet-zaden-ontkiemen.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="213" src="https://josienboetje.files.wordpress.com/2013/10/wiet-zaden-ontkiemen.jpg" width="320" /></a></div>
Op De Kleine Reus, de school waar ik werk, geven we vorm aan <a href="http://wij-leren.nl/ogo-ontwikkelingsgericht-onderwijs.php">ontwikkelingsgericht onderwijs</a>. Met elkaar proberen we het onderwijs zo veel mogelijk in te richten op een manier die strookt met het onderwijsconcept dat gebaseerd is op de ontwikkelingspsychologie van Lev <a href="http://www.vygotskijfoundation.nl/">Vygotsky</a>.<br />
<br />
Op De Kleine Reus zijn we sinds een paar jaar ook gegrepen door het werk van onderwijspedagoog Gert Biesta. We denken met elkaar na over de balans tussen de drie doeldomeinen, kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming - en hoe we dat terugzien in onze praktijk. We herkennen ons in het concept 'subjectivering', de specifieke invulling die Biesta geeft aan het doeldomein persoonsvorming. Deze opvatting van persoonsvorming wordt gedragen door een bepaalde normatieve opvatting van volwassenheid.<br />
<br />
Nu is het zo dat Biesta zich uiterst kritisch verhoudt tot de term 'ontwikkeling'. Hij prefereert 'vorming'.<br />
<br />
Voor een school die zich voorstaat op ontwikkelingsgericht onderwijs is dat geen kleinigheid. Daar dringt zich de vraag op: hoe verenigen we die twee inspiratiebronnen met elkaar op een overtuigende manier, die recht doet aan beide, en die strookt met wat wij op De Kleine Reus belangrijk vinden?<br />
<br />
Hoe verhouden zich ontwikkeling en vorming tot elkaar?<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://takoceramicsen.files.wordpress.com/2011/07/1779736-a-potters-hands-guiding-a-child-hands-to-help-him-to-work-with-the-ceramic-wheel.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="104" src="https://takoceramicsen.files.wordpress.com/2011/07/1779736-a-potters-hands-guiding-a-child-hands-to-help-him-to-work-with-the-ceramic-wheel.png" width="320" /></a></div>
<a href="http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs12564-013-9292-7#/page-1">Biesta's bezwaar</a> tegen het begrip 'ontwikkeling' lijkt te maken te hebben met twee dingen:<br />
ten eerste dat ontwikkeling van binnen uit komt en vanzelf gaat, zoals een plant die groeit uit een zaadje,en ten tweede dat ontwikkeling buiten de morele orde valt. Met het woord 'ontwikkeling' is nog niets gezegd over de vraag of er sprake is van een wenselijke of een onwenselijke ontwikkeling.<br />
<br />
Een <a href="http://www.po3002.nl/wp-content/uploads/2015/10/Onderwijs-moet-leerling-meer-vormen.pdf">crimineel</a> die er steeds handiger in wordt de wet te overtreden zonder gepakt te worden, maakt ook een ontwikkeling door, maar geen wenselijke.<br />
<br />
Er is dus in het onderwijs niet alleen ruimte voor ontwikkeling nodig, maar een idee over wat we <i>wenselijke </i>ontwikkeling vinden en wat niet. We hebben een idee nodig van het goede leven, waar we de ontwikkeling van kinderen naar toe leiden. Vanuit dat idee van het goede leven, geven we richting aan de ontwikkeling van kinderen. In zoverre is er sprake van vorming.<br />
<br />
Misschien suggereert de naam anders, maar in het ontwikkelingsgericht onderwijs is het stellig niet zo, dat we ervan uitgaan dat het allemaal vanzelf goed komt als we de kinderen maar niet belemmeren in hun ontwikkeling. Ook is het een misverstand te denken dat ontwikkelingsgericht onderwijs kindvolgend is, in de zin dat het kind bepaalt wat het wil leren en dat de leraren het kind daarin faciliteren. Ontwikkeling vindt plaats in interactie met meerwetende partners. Leraren zijn cultuurdragers, die richting geven vanuit het doel dat hen voor ogen staat. Zij volgen het kind niet, maar lopen juist iets vooruit, en dagen het kind uit om steeds een volgende stap te zetten in de richting van volwassenheid.<br />
<br />
<i>Ruimte en begrenzing</i><br />
<br />
Dan doet zich nog een volgende vraag voor. De kwestie van ontwikkeling en vorming is mede een vraag van ruimte en begrenzing. Als we kinderen in hun ontwikkeling willen begeleiden naar volwassenheid, wat is daar dan nodig? Ruimte of begrenzing? Of waarschijnlijk is de vraag beter zo gesteld: Hoeveel ruimte? Hoeveel begrenzing? Wat voor soort ruimte? Wat voor soort begrenzing?<br />
<div>
<br /></div>
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/29/Narcissus-Caravaggio_(1594-96)_edited.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" height="200" src="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/29/Narcissus-Caravaggio_(1594-96)_edited.jpg" width="165" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Narcissus</td></tr>
</tbody></table>
Twee scenario's.<br />
<br />
Scenario 1. Je laat de 'natuurlijke' ontwikkeling van een kind de vrije loop. Leraren en ouders richten zich volledig op de ontwikkelbehoefte van het kind, en faciliteren het in alles wat het wil leren. Ze geven het in alles zijn zin, zonder daaraan grenzen te stellen of sturing te geven.<br />
<br />
Wat voor soort mensen zouden daaruit voortkomen? Ik denk... <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Narcissus_(mythologie)">Narcissus</a>.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://holocausteducatie.nl/wp-content/uploads/2013/07/Adolf-Eichmann-hanged-on-the-31th-May-1962.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://holocausteducatie.nl/wp-content/uploads/2013/07/Adolf-Eichmann-hanged-on-the-31th-May-1962.jpg" height="200" width="153" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Eichmann</td></tr>
</tbody></table>
Scenario 2. Op school en thuis behoud je de volledige controle over wat kinderen doen en laten. Leraren en ouders bannen op alle fronten steeds de risico's uit, en schrijven steeds precies voor wat de kinderen moeten doen. Steeds staat het resultaat van de opdrachten vooraf vast en kinderen worden geacht zonder tegenspraak de gewenste antwoorden te geven en het gewenste gedrag te vertonen.<br />
<br />
Wat voor soort mensen zou daaruit voortkomen? Ik denk... <a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Adolf_Eichmann">Eichmann</a>.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<i>Volwassenheid</i><br />
<br />
We willen kinderen toeleiden naar volwassenheid. Wat is daarvoor nodig? Wat staat ons daar te doen? Wat hebben we daar te laten?<br />
<br />
Kinderen hebben ruimte nodig om iets te proberen, waarvan ze nog niet weten of het gaat lukken.<br />
Ze hebben vertrouwen nodig om verantwoordelijkheid te dragen, nog voordat je zeker weet dat ze die verantwoordelijkheid aankunnen. Ze hebben ruimte nodig om initiatief te <i>kunnen </i>nemen, en ze hebben ons vertrouwen nodig om initiatief te <i>durven </i>nemen.En als blijkt dat hun initiatief niet wordt opgepakt of gewaardeerd door hun omgeving - bijvoorbeeld omdat andere mensen/kinderen andere dingen wensen en nodig hebben - dan hebben ze onze leiding nodig om te leren daarmee op een goede manier om te gaan. Het is aan ons, de ruimte te scheppen waarin de vraag zich voor kan doen, of wat zij wensen ook wenselijk is voor hun omgeving. Alleen zo kunnen kinderen zich ontwikkelen tot volwassenheid en verantwoordelijkheid.<br />
<br />
Wat daartoe nodig is - zo zou ik willen beweren - is dat we op een bewuste, zo je wil gecontroleerde manier, ruimte geven aan de ontwikkeling van kinderen.<br />
<br />
Dat wil zeggen, ruimte geven op grond van een idee van het goede leven waar je de kinderen naartoe wil leiden.Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-62560081764275978442015-09-07T18:22:00.000+02:002015-09-07T18:22:19.359+02:00Persoonsvorming of subjectificatie? Een poging tot verdere verheldering - Gastblog door Gert Biesta<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://www.hetonderwijspakhuis.nl/wp-content/uploads/2015/04/gert.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://www.hetonderwijspakhuis.nl/wp-content/uploads/2015/04/gert.jpg" height="320" width="260" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><div style="background-color: white; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 14px; text-align: start;">
<span style="font-family: Helvetica;"><span style="font-size: 12px;"><br /></span></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 14px; text-align: start;">
<span style="font-family: Helvetica;"><span style="font-size: 12px;">Gert <span class="il">Biesta</span></span></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 14px; text-align: start;">
<span style="font-family: Helvetica;"><span style="font-size: 12px;">Professor of Education, Brunel University London, UK</span></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 14px; text-align: start;">
<br /></div>
</td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
In haar recente <a href="http://hesterij.blogspot.nl/2015/09/persoonsvorming-en-subjectivering-agora.html">blog </a>en een aantal tweets die daaraan voorafgingen, stelt
Hester IJsseling de belangrijke vraag hoe het zit met de dimensie van
persoonsvorming in mijn werk. Ik wil het punt dat ze maakt graag onderstrepen
en nog een paar kleine details toevoegen.</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Het klopt dat ik in het Engels spreek over qualification,
socialisation en subjectification als de drie functies en ook als de drie
doeldomeinen van het onderwijs – functies betekent dat onderwijs altijd in die
gebieden iets doet; doeldomeinen betekent dat we daar in de vormgeving en
uitvoering van het onderwijs expliciet aandacht aan moeten besteden en
verantwoordelijkheid voor moeten nemen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
In het Nederlands circuleren er twee vertalingen van ‘subjectification’. De
ene is ‘persoonsvorming’ (zie bijvoorbeeld <i>Goed
Onderwijs en de Cultuur van het Meten</i>) en de andere is ‘subjectificatie’
(in <i>Het Prachtige Risico van Onderwijs</i>).
Soms wordt ook de term individuatie gebruikt om uit te leggen wat ik met het
derde domein zou bedoelen, en er zijn auteurs die persoonsvorming als het
vraagstuk van de identeitsvorming beschouwen. Laat ik proberen wat helderheid
te scheppen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Dat ik er geen bezwaar tegen maak om het derde domein als ‘persoonsvorming’
aan te duiden is omdat ik het belangrijk vind dat er in discussies over het
onderwijs aandacht wordt besteed aan de manieren waarop onderwijs de persoon
vormt, en ook aan de vraag wat hier wenselijk is, dat wil zeggen hoe onderwijs
de persoon zou moeten vormen. Als aanduiding van een thema of aandachtsgebied
is persoonsvorming daar een adequate term voor. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Maar de persoon kan uiteraard op een aantal verschillende manieren gevormd
worden, dus de verdere vraag is wat een wenselijke en verdedigbare conceptie
van persoonsvorming is. Deels, zoals gezegd, vind ik het van belang dat die
discussie gevoerd wordt, maar deels ontwikkel ik in mijn eigen werk een
antwoord op deze vraag. En voor dat specifieke antwoord, voor mijn specifieke
visie op hoe we persoonsvorming zouden moeten begrijpen is het begrip
‘subjectificatie’ bedoeld. Met subjectificatie – soms omschreven als subject <i>worden</i>, ofschoon het voor mij
uiteindelijk om de levenslange uitdaging gaat om subject te <i>zijn</i> – verwijs ik naar het vraagstuk hoe
individuen als subject kunnen verschijnen en bestaan.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Subject staat hier bijvoorbeeld tegenover object. Wanneer de mens als
object wordt gezien, is hij of zij een ding dat onderworpen is aan wat anderen
met dat ding willen doen. Subject-zijn en subjectiviteit verwijst naar een
situatie waar iedere mens als zelf handelend individu wordt gezien. De idee dat
dit belangrijk is, heeft een lange geschiedenis maar is in het moderne Westen
verbonden met de Verlichting – en het moderne pedagogische ‘project’ is in
belangrijke mate een Verlichtingsproject; een project wat beoogt het
subject-zijn van iedere mens mogelijk te maken en te bevorderen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Daarmee zijn we er nog niet, omdat er in de loop der tijd allerlei
invullingen zijn gegeven aan wat het betekent om subject te zijn – door
pedagogen, door filosofen, door antropologen, enzovoorts – en deze discussie
gaat tot op de dag van vandaag door. Vaak wordt er, ook in de context van het
onderwijs, verwezen naar redelijkheid en rationaliteit als de kern van het
menselijke subject-zijn, dat wil zeggen naar het vermogen om het eigen handelen
op redelijke en rationele wijze vorm te geven. De nadruk die in veel onderwijs
wordt gelegd op het belang van kritisch denken is hier een voorbeeld van.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
In de geschiedenis van opvoeding en onderwijs wordt naast de redelijkheid
ook de zedelijkheid vaak opgevoerd om te benadrukken dat subject zijn niet
alleen een kwestie van redelijkheid en rationaliteit is, maar ook te maken
heeft met ethisch juist handelen en daarom het verantwoordelijk willen en
kunnen zijn voor het eigen handelen. M.J. Langeveld’s idee van
zelfverantwoordelijke zelfbepaling als datgene waar onderwijs en opvoeding in
zouden moeten uitmonden is hier, in de Nederlandse context, het meest
expliciete voorbeeld van. </div>
<o:p></o:p><br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; margin-right: 1em; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://hetkind.org/wp-content/uploads/2012/01/langeveld.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://hetkind.org/wp-content/uploads/2012/01/langeveld.jpg" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">M. J. Langeveld</td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Ofschoon dit aantrekkelijke en invloedrijke ideeën zijn, mag niet worden
vergeten dat het hier om een specifieke invulling van subject-zijn en mens-zijn
gaat, en in de achterliggende decennia zijn er fundamentele vragen gesteld ten
aanzien van deze invulling.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Eén vraag heeft te maken met de definitie van het redelijke en het
rationele vanuit de gedachte dat wat als redelijk en rationeel verschijnt in
een cultuur of context dat niet ook automatisch in een andere cultuur of
context ook zo is. De historische en maatschappelijke bepaaldheid van het
redelijke en het rationele heeft dan ook fundamentele vragen opgeworpen over
het mensbeeld van de Verlichting. Sommigen doen deze discussie af als
‘relativisme’. In mijn eigen werk probeer ik te laten zien dat dit een te
simpele reactie is en dat er meer fundamentele vragen over onze opvatting van
de mens en onze invulling van mens-zijn aan de orde zijn. (Dit is het
onderliggende thema in mijn boek <i>Beyond
Learning</i> uit 2006 dat volgend jaar in Nederlandse vertaling verschijnt.)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
De benadering van subject-zijn die ik interessant vind – en die ik ook een
adequate reactie vind op veel discussies die er de afgelopen decennia over de
status van de mens zijn gevoerd – is er een die benadrukt dat ons subject-zijn
niet in onze eigen handen ligt maar in letterlijke zin te maken heeft met ons
zijn, onze existentie, en dat zijn is altijd een zijn met andere mensen en met
een wereld buiten ons.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Ik bedoel dit niet in sociologische zin als de theorie dat we gevormd
worden door invloeden van de cultuur waarin we opgroeien. Dat is uiteraard
waar, maar dat proces is een proces waarin onze identiteit tot stand komt, dat
wil zeggen de manier waarop ieder van ons net weer even anders is als gevolg
van onze interactie met cultuur (in de brede zin van het woord). Identiteit,
als de vraag wie we zijn, is zeker niet onbelangrijk in ons zijn en samen-zijn,
maar is voor mij een andere vraag dan de vraag van subjectiviteit, die ik zou
willen formuleren als de vraag <i>hoe</i> we
zijn – die we ook kunnen lezen als de vraag hoe <i>te</i> zijn, wat uiteindelijk een morele en politieke vraag is. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Het antwoord op de vraag hoe te zijn is een voortdurende uitdaging - niet
een vraag waar we op een bepaald moment in ons leven een definitief antwoord op
kunnen geven. De vraag hoe te zijn kan namelijk pas beantwoord worden in het
licht van datgene wat er van ieder van ons gevraagd wordt – en ik denk dat er
ieder moment veel vragen op ons afkomen (meer theoretisch gezegd: we worden
voortdurend in een positie van verantwoordelijkheid gesteld) en dat datgene wat
ieder van ons voor zichzelf moet uitvissen is wat we met al die vragen doen (of
nogmaals meer theoretisch gezegd: of we verantwoordelijkheid nemen voor de
vragen die op ons afkomen). Daar ergens realiseren we iets van ons
subject-zijn. Subject-zijn heeft in die zin te maken met verantwoordelijkheid,
maar het is niet zozeer het nemen van verantwoordelijkheid maar, zoals Zygmunt
Bauman het formuleert, het nemen van verantwoordelijkheid voor onze
verantwoordelijkheid – omdat we in feite voortdurend worden bevraagd,
voortdurend al verantwoordelijk worden gesteld.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Als opvoeding en onderwijs iets in dit domein te doen hebben – en ik denk dat
ze daar veel te doen hebben – dan heeft het deels te maken met het verkennen
van wat het betekent om verantwoordelijk te zijn (en in het werken met die
vraag valt veel te oefenen), maar heeft het ook te maken met kinderen en
jongeren proberen open te houden voor de vragen die op hen af komen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Dit heeft, zoals Hester het ook formuleert, te maken met de ervaring van
aangesproken worden. Hoe we kinderen en jongeren hiervoor open houden is een
complexe vraag. Een manier om zicht te krijgen op wat hier aan de orde is, is
kijken naar de tegenovergestelde situatie: opvoeding en onderwijs dat kinderen
en jongeren op geen enkele manier bevraagt en op geen enkele manier in
verbinding brengt met een wereld die iets van hen vraagt. Zulke onderwijs, zoals
Jan Masschelein en Maarten Simons het ergens mooi hebben geformuleerd, is
onderwijs dat immuniseert, en de uitdaging is om opvoeding en onderwijs zo vorm
te geven dat kinderen en jongeren juist niet immuun worden voor wat er in de
wereld gebeurt.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Terwijl de vorming van identiteit – een proces dat vanuit mijn perspectief
plaatsvindt in het domein van de socialisatie – altijd te maken heeft met het
opbouwen van het ik, het vinden van een plaats voor het ik in de wereld, in
bestaande tradities en praktijken, is het werken aan subjectiviteit altijd een
onderbreking en bevraging van die identiteit. Beide zijn nodig voor een gezonde
vorming van de persoon, maar ze zijn wel uitdrukkelijk beide nodig, want wanneer
we persoonsvorming alleen denken in termen van identiteit (of bijvoorbeeld, met
een term die in sommige kringen populair is, met de vorming van een sterk
karakter) lopen we het risico kinderen en jongeren te immuniseren in plaats van
ze (ook) open te houden naar de wereld – waarbij die wereld uiteindelijk de
enige plek is waar we echt kunnen bestaan.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
In mijn recente werk benoem ik deze hele dynamiek vaak in termen van
volwassenheid. Volwassenheid is daarbij niet de uitkomst van een
ontwikkelingsproces, maar een manier van in de wereld zijn. Volwassen-zijn
betekent dat we niet onze eigen wensen en verlangens (met inbegrip van de
wensen en verlangens die we hebben rondom onze identiteit) centraal stellen,
maar steeds weer de vraag stellen of wat we wensen en verlangen goed is voor
ons eigen leven, ons leven met anderen (democratie) en het leven op een planeet
met beperkte mogelijkheden (ecologie). De vraag is, met andere worden, of onze
wensen wenselijk zijn en onze verlangens ‘verlangbaar ‘. Wat het antwoord op
die vraag is, is iets wat ieder van ons uiteindelijk alleen zelf kan bepalen,
waarbij we uiteraard ook verantwoordelijkheid dienen te nemen voor het antwoord
dat we geven. Een belangrijke taak van onderwijs en opvoeding is om die vraag
tot een levende vraag in het leven van kinderen en jongeren te maken – een
lastig proces, maar zeker niet onmogelijk (zoals bestudering van opvoeders voor
wie dit een centraal thema was/is kan laten zien – ik denk hier bijvoorbeeld
aan het werk van Janusz Korczak).</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
</div>
<o:p></o:p><br />
<table align="center" cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: right; margin-left: 1em; text-align: right;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://s3.amazonaws.com/auteurs_production/images/film/korczak/w448/korczak.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img border="0" src="http://s3.amazonaws.com/auteurs_production/images/film/korczak/w448/korczak.jpg" height="180" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;">Janusz Korczak</td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Dat ik mijn visie op onderwijs soms als ‘wereldgericht’ karakteriseer, is
omdat het mij er uiteindelijk om te doen is dat kinderen en jongeren in de
wereld komen en daar hun leven leiden – wat betekent dat ze hun leven leiden
met andere mensen en een wereld die een eigenheid en integriteit heeft. Dat ik
mijn pedagogiek soms als een pedagogiek van de onderbreking karakteriseer, is
omdat het volwassen in de wereld zijn geen kwestie is van het bij je zelf zijn,
een sterk ik opbouwen, een sterke identiteit ontwikkelen, maar juist van het
met enige voortduring bevraagd worden van die identiteit, van dat zelf-zijn.</div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Dit, zoals ik het nog te verschijnen boek <i>The Rediscovery of Teaching</i> probeer te laten zien, is niet een
terugkeer naar een autoritaire pedagogiek waarin kinderen en jongeren wordt
gezegd hoe ze moeten zijn, maar is een andere insteek in de kwestie van
emancipatie: opvoeding en onderwijs als bevrijding van het met-jezelf-zijn, als
een bevrijding van het gevangen zijn in je eigen wensen en verlangens (wat
vooral belangrijk is, denk ik, in een wereld die ons voortdurend vertelt dat we
juist meer moeten wensen en verlangen, bijvoorbeeld zodat de economie kan
blijven groeien).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Dit is wat er allemaal achter het woord ‘subjectificatie’ steekt - wat,
hoop ik, duidelijk maakt dat ik in mijn werk niet alleen wil bepleiten dat we
de discussie over goed onderwijs ook weer richten op de vraag naar de vorming
van de persoon, maar dat ik ook ideeën heb over hoe we daar op dit moment in
onze geschiedenis het beste handen en voeten aan zouden kunnen geven.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
Nog een laatste punt: het klopt dat ik in recent werk vooral de aandacht
heb gericht op ‘het derde domein’ – wat deels is omdat ik eerder in mijn werk
vooral heb gefocust op vraagstukken rondom kwalificatie, en met name ons begrip
van kennen en kennis (zie bijvoorbeeld Biesta 2014, maar ook al Biesta 1992, en
ook, waar het gaat om kennen in pedagogische en onderwijskundig onderzoek,
Biesta 2015). De dimensie van socialisatie heb ik vooral verkend in mijn werk
rondom democratisch burgerschap (bijvoorbeeld Biesta 2011).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="EN-GB" style="letter-spacing: -.1pt;">Biesta, G.J.J. (1992). </span><i><span style="letter-spacing: -.1pt; mso-ansi-language: NL;">John Dewey.
Theorie & Praktijk.</span></i><span style="letter-spacing: -.1pt; mso-ansi-language: NL;"> [John Dewey - Theory & Practice] Delft: Eburon. </span><span lang="SV" style="letter-spacing: -.1pt; mso-ansi-language: SV;">(Dissertatie RU Leiden).<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="EN-GB" style="letter-spacing: -.1pt;">Biesta, G.J.J. (2011). <i>Learning democracy in school and society: Education, lifelong learning
and the politics of citizenship. </i>Rotterdam: Sense Publishers.</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="EN-GB">Biesta, G.J.J.
(2014). Pragmatising the curriculum.
Bringing knowledge back in, but via pragmatism. <i>The Curriculum Journal 25</i>(1), 29-49<i>.<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="EN-GB" style="letter-spacing: -.1pt;">Biesta, G.J.J. (2015). </span><span lang="EN-GB">On
the two cultures of educational research and how we might move ahead:
Reconsidering the ontology axiology and praxeology of education. <i>European Educational Research Journal 14</i>(1),
11-22.</span></div>
Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-55514568224984823822015-09-03T11:17:00.001+02:002015-09-03T11:29:11.734+02:00Persoonsvorming en subjectivering - Agora<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://nivoz.nl/wp-content/uploads/2014/03/diagram-kwalificatie-socialisatie-subjectivering.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://nivoz.nl/wp-content/uploads/2014/03/diagram-kwalificatie-socialisatie-subjectivering.png" height="302" width="320" /></a></div>
Volgens Biesta heeft het onderwijs - hoe je het ook vormgeeft - altijd invloed op drie domeinen, te weten het domein van de <a href="http://nivoz.nl/artikelen/wat-is-goed-onderwijs-over-kwalificatie-socialisatie-en-subjectivering/">kwalificatie, socialisatie en subjectivering</a>. Ook als je je in hoofdzaak zou richten op het doeldomein van de kwalificatie, en je besteedt nauwelijks aandacht aan socialisatie en subjectivering, dan heeft dat toch ook zijn weerslag op die onderbelichte domeinen.<br />
<br />
Om het extreem te stellen: als je je onderwijs alleen maar richt op een zo hoog mogelijke toetsscore en een hoge positie op de ranglijst, dan heeft dat invloed op de manier waarop leerlingen zich in het sociale verkeer opstellen ten opzichte van anderen, en het heeft invloed op de persoonlijkheid die ze ontwikkelen.<br />
<br />
De term subjectwording of subjectivering wordt door leraren en schoolleiders vaak persoonsvorming genoemd, vermoedelijk omdat ze dit een minder abstracte term vinden. Maar misschien ook omdat de term persoonsvorming meer ruimte laat voor andere mensbeelden dan die van Biesta.<br />
<br />
De termen kwalificatie en socialisatie laat Biesta open. Hij vult niet in, aan welke criteria die kwalificatie en socialisatie zouden moeten voldoen, of welke inhoud daaraan verbonden zou moeten worden. Hij laat open welke specifieke kennis en vaardigheden kinderen zouden moeten beheersen om zich te kwalificeren, en ook blijft onbepaald naar welke sociaal-culturele gebruiken kinderen zich zouden moeten leren voegen om zich te socialiseren. De invulling is afhankelijk van de context waarin de school staat, en de visie van schoolleiders en leraren. In feite geldt dat ook voor ... persoonsvorming. Het is afhankelijk van het mensbeeld dat de school wil uitdragen, hoe vormgegeven wordt aan het onderwijs met het oog op persoonsvorming.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://i.ytimg.com/vi/7vF754XGqfM/maxresdefault.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://i.ytimg.com/vi/7vF754XGqfM/maxresdefault.jpg" height="180" width="320" /></a></div>
Toch laat Biesta hier veel minder aan de lezer over wat we onder persoonsvorming moeten verstaan. Hij gebruikt namelijk niet het woord persoonsvorming, maar subjectivering. En daarmee vult hij in waar goed onderwijs op dat gebied op gericht zou moeten zijn. Anders dan kwalificatie en socialisatie is subjectivering bij Biesta geen lege term die open staat voor een eigen invulling.<br />
<br />
Volgens Biesta draait het er op het vlak van de subjectivering om, dat kinderen zich bewust worden van hun verantwoordelijkheid, en dat ze ruimte krijgen om zich aangesproken te voelen door hun omgeving, die een moreel appel op hen doet. Het gaat erom, dat ze leren dat de wereld niet om hen en hun particuliere verlangens draait, maar dat ze zichzelf de vraag leren stellen: is wat ik wens ook wenselijk voor de wereld om mij heen? Het uiteindelijke doel van onderwijs zou volwassenheid en een sterk ontwikkeld ethisch bewustzijn zijn.<br />
<br />
<div class="stream-item-header" style="background-color: #f5f8fa; color: #292f33; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 18px;">
<a class="account-group js-account-group js-action-profile js-user-profile-link js-nav" data-user-id="283027361" href="https://twitter.com/hesterij" style="background: transparent; color: #8899a6; text-decoration: none;"><strong class="fullname js-action-profile-name show-popup-with-id" data-aria-label-part="" style="color: #292f33;">Hester IJsseling</strong> <span class="username js-action-profile-name" data-aria-label-part="" style="direction: ltr; font-size: 13px; unicode-bidi: embed;"><span style="color: #b1bbc3;">@</span>hesterij</span> </a><small class="time" style="color: #8899a6; font-size: 13px;"> <a class="tweet-timestamp js-permalink js-nav js-tooltip" href="https://twitter.com/hesterij/status/635773806599106560" style="background: transparent; color: #8899a6; text-decoration: none;" title="13:21 - 24 aug. 2015"><span class="_timestamp js-short-timestamp " data-aria-label-part="last" data-long-form="true" data-time-ms="1440415262000" data-time="1440415262">24 aug.</span></a></small></div>
<div class="TweetTextSize js-tweet-text tweet-text" data-aria-label-part="0" lang="nl" style="background-color: #f5f8fa; color: #292f33; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 18px; white-space: pre-wrap; word-wrap: break-word;">
.<a class="twitter-atreply pretty-link js-nav" dir="ltr" href="https://twitter.com/jan_fasen" style="background: transparent; color: #0084b4; text-decoration: none;"><span style="color: #66b5d2;">@</span>jan_fasen</a> Benieuwd naar het standpunt van <a class="twitter-hashtag pretty-link js-nav" data-query-source="hashtag_click" dir="ltr" href="https://twitter.com/hashtag/Agora?src=hash" style="background: transparent; color: #0084b4; text-decoration: none;"><span style="color: #66b5d2;">#</span><strong>Agora</strong></a> mbt <a class="twitter-hashtag pretty-link js-nav" data-query-source="hashtag_click" dir="ltr" href="https://twitter.com/hashtag/subjectivering?src=hash" style="background: transparent; color: #0084b4; text-decoration: none;"><span style="color: #66b5d2;">#</span>subjectivering</a> en <a class="twitter-hashtag pretty-link js-nav" data-query-source="hashtag_click" dir="ltr" href="https://twitter.com/hashtag/volwassenheid?src=hash" style="background: transparent; color: #0084b4; text-decoration: none;"><span style="color: #66b5d2;">#</span>volwassenheid</a> (in de betekenis die <a class="twitter-atreply pretty-link js-nav" dir="ltr" href="https://twitter.com/gbiesta" style="background: transparent; color: #0084b4; text-decoration: none;"><span style="color: #66b5d2;">@</span>gbiesta</a> eraan hecht). <a class="twitter-hashtag pretty-link js-nav" data-query-source="hashtag_click" dir="ltr" href="https://twitter.com/hashtag/dtv?src=hash" style="background: transparent; color: #0084b4; text-decoration: none;"><span style="color: #66b5d2;">#</span>dtv</a></div>
<br />
Laatst stelde ik op twitter aan Jan Fasen van Agora de vraag, hoe het onderwijs op hun school zich verhoudt tot de drie domeinen die Biesta noemt. In het schoolconcept, dat <a href="http://www.onzenieuweschool.nl/plans-ideas/op-mijn-nieuwe-school-werken-denken-en-ontdekken-wij-samen-met-leerlingen-hoe-optimaal-te-ontwikkelen/">Agora </a>nu ook in Amsterdam gaat ontwikkelen in de <a href="https://www.amsterdam.nl/onderwijs-jeugd/nieuws/nieuwsberichten/amsterdam-kiest/#hf119203a-cd41-46cd-9915-5ad617944228">kraamkamer van Kukenheim</a>, lijkt het er namelijk op dat het onderwijs heel sterk gericht is op de persoonlijke wensen van kinderen, zonder dat de vraag ter sprake lijkt te komen hoe die particuliere verlangens zich verhouden tot het beroep dat hun omgeving op hen doet. Ik vroeg me af, of kinderen op Agora niet zullen opgroeien in de infantiele verwachting dat de wereld zich naar hun persoonlijke wensen dient te voegen. Zullen ze zich leren afvragen wat de wereld van hen vraagt? Of het wenselijk is wat zij wensen? Leren deze kinderen omgaan met de weerbarstigheid van de werkelijkheid, die hun initiatieven niet altijd juichend zal ontvangen?<br />
<div class="context" style="color: #292f33; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 18px; margin-left: 58px;">
<div class="tweet-context
with-icn
" style="color: #8899a6; font-size: 13px; margin-bottom: 3px; margin-left: -24px; margin-top: -3px;">
<div class="social-proof" style="word-wrap: break-word;">
<br /></div>
</div>
</div>
<div class="content" style="color: #292f33; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14px; line-height: 18px; margin-left: 58px;">
<div class="stream-item-header">
<a class="account-group js-account-group js-action-profile js-user-profile-link js-nav" data-user-id="185612771" href="https://twitter.com/jan_fasen" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #8899a6; text-decoration: none;"><img alt="" class="avatar js-action-profile-avatar" src="https://pbs.twimg.com/profile_images/464080369579347968/SmUS2WIa_bigger.jpeg" style="border-radius: 5px; border: 0px; float: left; height: 48px; margin-left: -58px; margin-top: 3px; width: 48px;" /><strong class="fullname js-action-profile-name show-popup-with-id" data-aria-label-part="" style="color: #292f33;">Jan Fasen</strong> <span class="username js-action-profile-name" data-aria-label-part="" style="direction: ltr; font-size: 13px; unicode-bidi: embed;"><span style="color: #b1bbc3;">@</span>jan_fasen</span> </a><small class="time" style="color: #8899a6; font-size: 13px; margin-right: 5px;"> <a class="tweet-timestamp js-permalink js-nav js-tooltip" data-original-title="17:46 - 24 aug. 2015" href="https://twitter.com/jan_fasen/status/635840524533014528" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #8899a6; text-decoration: none;"><span class="_timestamp js-short-timestamp " data-aria-label-part="last" data-long-form="true" data-time-ms="1440431169000" data-time="1440431169">24 aug.</span></a></small><span class="Tweet-geo u-floatRight js-tooltip" style="float: right !important; margin: -3px -1px 0px 5px;" title="Kluis, Sittard-Geleen"><a class="ProfileTweet-actionButton u-linkClean js-nav js-geo-pivot-link" data-place-id="1f1b822264a2abff" href="https://twitter.com/search?q=place%3A1f1b822264a2abff" role="button" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #ccd6dd; display: inline-block; font-size: 16px; line-height: 1; padding: 0px 2px; position: relative; text-decoration: none !important; top: 4px;"><span class="Icon Icon--geo" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; display: inline-block; vertical-align: baseline;"></span><span class="u-hiddenVisually" style="border: 0px !important; clip: rect(1px 1px 1px 1px) !important; height: 1px !important; overflow: hidden !important; padding: 0px !important; position: absolute !important; width: 1px !important;">Kluis, Sittard-Geleen</span></a></span></div>
<div class="TweetTextSize js-tweet-text tweet-text" data-aria-label-part="0" lang="nl" style="white-space: pre-wrap; word-wrap: break-word;">
‘ <a class="twitter-atreply pretty-link js-nav" dir="ltr" href="https://twitter.com/hesterij" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0084b4; text-decoration: none;"><span style="color: #66b5d2;">@</span><strong>hesterij</strong></a> <a class="twitter-atreply pretty-link js-nav" dir="ltr" href="https://twitter.com/gbiesta" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0084b4; text-decoration: none;"><span style="color: #66b5d2;">@</span>gbiesta</a> Zoals beloofd! <a class="twitter-hashtag pretty-link js-nav" data-query-source="hashtag_click" dir="ltr" href="https://twitter.com/hashtag/Agora?src=hash" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0084b4; text-decoration: none;"><span style="color: #66b5d2;">#</span><strong>Agora</strong></a> en het doeldomein subjectificatie van Gert Biesta. <a class="twitter-timeline-link" data-expanded-url="http://jan1fasen.wordpress.com/2015/08/24/ago" dir="ltr" href="http://t.co/kxa8ioNms2" rel="nofollow" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0084b4; text-decoration: none;" target="_blank" title="http://jan1fasen.wordpress.com/2015/08/24/ago"><span class="tco-ellipsis"></span><span class="invisible" style="font-size: 0px; line-height: 0;">http://</span><span class="js-display-url">jan1fasen.wordpress.com/2015/08/24/ago</span><span class="invisible" style="font-size: 0px; line-height: 0;"></span><span class="tco-ellipsis"><span class="invisible" style="font-size: 0px; line-height: 0;"> </span></span></a>… <a class="twitter-hashtag pretty-link js-nav" data-query-source="hashtag_click" dir="ltr" href="https://twitter.com/hashtag/onzenieuweschool?src=hash" style="background-attachment: initial; background-clip: initial; background-image: initial; background-origin: initial; background-position: initial; background-repeat: initial; background-size: initial; color: #0084b4; text-decoration: none;"><span style="color: #66b5d2;">#</span>onzenieuweschool</a></div>
<div class="TweetTextSize js-tweet-text tweet-text" data-aria-label-part="0" lang="nl" style="white-space: pre-wrap; word-wrap: break-word;">
<br /></div>
<div class="TweetTextSize js-tweet-text tweet-text" data-aria-label-part="0" lang="nl" style="white-space: pre-wrap; word-wrap: break-word;">
<br /></div>
</div>
Jan Fasen reageerde op mijn vraag met een <a href="http://nivoz.nl/artikelen/persoonsvorming-op-agora-roermond/">blog</a>. Nadat ik het gelezen had, werd ik me bewust van deze spanning tussen de drie termen die Biesta gebruikt - twee open termen en één ingevulde.<br />
<br />
Zeker, het onderwijs op Agora richt zich op persoonsvorming - maar stellig niet op Biesta's subjectivering. Want hoe vormt zich de persoonlijkheid van de kinderen in deze vorm van onderwijs? Het is de vraag of de kinderen op Agora op zullen groeien in het besef dat wat hen gegeven is, niet hun vanzelfsprekend recht is, of hoe zij op deze school aan de infantiele verwachting zullen ontgroeien, dat de wereld om hen draait.<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.watbezieltons.nu/wbo/wp-content/uploads/2014/10/media_xl_2520033.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="http://www.watbezieltons.nu/wbo/wp-content/uploads/2014/10/media_xl_2520033.jpg" height="180" width="320" /></a></div>
Mijn vraag is niet, wat Agora doet op het vlak van persoonsvorming, maar: hoe draagt het onderwijs op Agora bij aan de ontwikkeling van volwassenheid en verantwoordelijkheid? Met andere woorden, hoe verhoudt zich het onderwijs op Agora tot het domein van de subjectivering in de specifieke betekenis die Biesta aan die term hecht? Die vraag blijft voor mij nog onvoldoende beantwoord.<br />
<br />Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-21884989790814144892015-08-31T11:26:00.002+02:002015-08-31T11:39:47.244+02:00Vrijheid en controle - Damiaan DenysDamiaan Denys, psychiater en filosoof, was <a href="http://www.vpro.nl/zomergasten/afleveringen/2015/damiaan-denys.html">Zomergast</a>. Terugkerend thema in zijn verhaal was de tendens van deze tijd om alles te willen controleren. Telkens als er iets mis gaat, is de reactie, dat er maatregelen moeten worden genomen om te voorkomen dat er ooit weer zoiets gebeurt. De gedachte, dat het in het leven nu eenmaal soms mis gaat, en dat het erop aankomt, daarmee om te leren gaan, lijkt nog zelden bij ons op te komen. We zijn bang voor de pijn die we zullen voelen wanneer het mis gaat, en proberen die koste wat het kost te vermijden. Maar hoe verder we gaan in onze pogingen het onbeheersbare te controleren, hoe meer we de controle verliezen. Vanuit psychiatrisch perspectief kun je dat ziekelijk noemen.<br />
<br />
Altijd blijft er iets dat ontsnapt aan onze controle, en het is precies dat ongrijpbare, die leegte, waarom ons bestaan, ons handelen, ons zoeken cirkelt. Dat niet kunnen aanvaarden is ziekmakend.<br />
<br />
De hele cultuur waarin van iedere handeling en iedere ontwikkeling verantwoording moet worden afgelegd met behulp van cijfermatige controle-instrumenten - zoals in de zorg en in het onderwijs - vertoont een sterke gelijkenis met de manier waarop een jonge vrouw de hele dag dwangmatig al haar doen en laten filmt met haar mobiele telefoon. Een andere Vlaamse psychiater, Dirk de Wachter, noemt onze tijd niet zonder reden: <a href="http://www.bol.com/nl/p/borderline-times/1001004011852938/">Borderline Times</a>.<br />
<br />
<table cellpadding="0" cellspacing="0" class="tr-caption-container" style="float: left; text-align: left;"><tbody>
<tr><td style="text-align: center;"><a href="http://mikestravelguide.com/wp-content/uploads/2012/09/Amsterdam-canal2.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; margin-bottom: 1em; margin-left: auto; margin-right: auto;"><img alt="" border="0" src="http://mikestravelguide.com/wp-content/uploads/2012/09/Amsterdam-canal2.jpg" height="240" title="" width="320" /></a></td></tr>
<tr><td class="tr-caption" style="text-align: center;"><span style="font-size: xx-small; text-align: start;">Geen hekken plaatsen, maar mensen leren zwemmen.</span></td></tr>
</tbody></table>
Denys laat een man zien die zich verliest in zijn muziek, <a href="https://www.youtube.com/watch?v=YSdwhnsV4Go">Sonny Boy Williamson</a>. Vrijheid, dat is: je angst overwinnen, je op onbekend terrein begeven, niet zeker weten hoe het zal lopen, je kunnen verliezen in iets. Wilfried de Jong zegt: dat zou je eigenlijk aan iedereen moeten opleggen, dat je je met enige regelmaat verliest. Maar nee, zegt Denys, dat willen opleggen is weer proberen het beheersbaar te maken, het te controleren. Je moet dat niet opleggen, je moet ruimte openlaten waarin het kan gebeuren. Waarin het kan gebeuren dat je je verliest.<br />
<br />
We laten ons steeds vaker leiden door angst, en steeds minder door nieuwsgierigheid, zegt Denys. Nieuwsgierigheid maakt dat je aan de rand van wat je vertrouwd is op zoek gaat naar iets wat je nog niet kent, maar wat je zou willen proberen. Die grens overgaan, dat gaat gepaard met angst. Die angst aangaan, dat opent de weg naar vrijheid. De angst ten koste van alles willen vermijden, houdt je gevangen. Het gaat erom het <a href="http://www.bol.com/nl/p/het-prachtige-risico-van-onderwijs/9200000036607619/">risico </a>dat het mis gaat, dat het niet lukt, dat het toch niet blijkt te zijn wat je gehoopt had, te leren uithouden. Alleen dan kun je vrij zijn en je ontwikkelen.<br />
<br />
Er is niet alleen de angst voor wat er voorbij de grens van het controleerbare ligt - minstens zo funest is de angst om mensen toe te vertrouwen dat zij voorbij de grenzen van de bekende wereld gaan kijken.<br />
<br />
Denys had het over artsen: Vertrouw hen. Ze doen het niet voor het geld - alleen voor het geld is het niet vol te houden. Ze doen het omdat ze iets goeds willen doen. Controleer hen niet steeds, maar durf hen het vertrouwen te schenken dat als ze buiten de gebaande paden gaan, dat is omdat ze op zoek zijn naar manieren om het goede te doen.<br />
<br />
De associatie met het onderwijs dringt zich op. De zucht om alles wat leraren doen in kaart te willen brengen en te controleren maakt hen onvrij. Juist door de toenemende controle raakt het toezicht 'out of control'. Rem niet de nieuwsgierigheid van leraren, laat hen vrij om op onderzoek uit te gaan, schenk hen het vertrouwen dat zij goed met hun vrijheid om zullen gaan. Ook zij willen het goede doen. Geef hen de kans om zelf verantwoordelijkheid te dragen voor hun vrijheid. Alleen dan is er een gezonde ontwikkeling in het onderwijs mogelijk.<br />
<br />
***<br />
<br />
P.S. Nog een ander ding dat me trof:<br />
<br />
Denys heeft voordat hij psychiater werd filosofie gestudeerd. Als je psychiater wil zijn, als je mensen gezond wil maken, dan heb je een mensbeeld nodig, zegt Denys. Je hebt een idee nodig van wat het betekent om gezond te zijn. Het onderzoek naar die vraag is van filosofische aard. Daarom is het goed dat een psychiater filosofie heeft gestudeerd. Voor leraren geldt iets soortgelijks: om kinderen groot te brengen heb je een mensbeeld nodig, een idee van wat volwassenheid betekent. Dat is een filosofische vraag, die om filosofische reflectie vraagt. Daarom zou het goed zijn dat leraren minstens een bijvak filosofie deden, om over deze vraag te leren nadenken. Ik zou daarom willen pleiten voor een vak onderwijsfilosofie op alle pabo's en professionele masteropleidingen.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-48902276079559606872015-06-08T14:26:00.002+02:002015-06-08T22:25:24.480+02:00Fenomenologie van de praktijkFenomenologie, wat is dat? Weer iets nieuws? Nee, gek genoeg is het iets ouds. Iets dat de afgelopen decennia zelfs helemaal vergeten lijkt in het onderwijs. Op de Pabo - die ik in 2002 afrondde - heb ik er hoegenaamd niets over gehoord. Maar heel langzaam lijkt er weer iets van in de collectieve herinnering op te doemen, mede dankzij de inspanningen van Luc Stevens en het <a href="http://nivoz.nl/">NIVOZ</a>.<br>
<br>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.maxvanmanen.com/files/2011/04/max5.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://www.maxvanmanen.com/files/2011/04/max5.jpg" height="221" width="320"></a></div>
In mijn vorige leven als filosoof heb ik er wel veel mee te maken gehad, maar dit is toch wel iets anders. Het hangt wel samen met de filosofie van Husserl en Heidegger, maar het is er een heel praktische vertaling van, waardoor die filosofie toepasbaar wordt op de beroepspraktijk, niet alleen in het onderwijs maar bijvoorbeeld ook in de zorg. Ooit was er zoiets als de <a href="http://www.boomlemmatijdschriften.nl/tijdschrift/KWALON/2005/1/KWALON_2005_010_001_007">Utrechtse School</a>, die de fenomenologische benadering propageerde. Nu lijkt er op universitair niveau geen plaats meer te zijn voor iets dergelijks.<br>
<br>
Waar de overheid een uitgesproken voorkeur lijkt te hebben voor een empirisch-analytische benadering, waarbij het analyseren van harde cijfers centraal staat, is de fenomenologie een geesteswetenschappelijke benadering, waarin het beschrijven en interpreteren van doorleefde ervaringen het uitgangspunt voor onderzoek vormt.<br>
<br>
<a href="http://ecx.images-amazon.com/images/I/51OMy2meViL._SY344_BO1,204,203,200_.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="http://ecx.images-amazon.com/images/I/51OMy2meViL._SY344_BO1,204,203,200_.jpg" height="320" width="190"></a>Iedereen die gebukt gaat onder de aanhoudende vraag "Maar is het meetbaar?" moet nu op het puntje van zijn stoel zitten. Want de fenomenologische benadering laat zien dat die vraag niet de enige vraag is die je kunt stellen in het onderwijs, maar dat een andere vraag denkbaar en verdedigbaar en mogelijk zelfs passender is. Een vraag die in het geheel niet leidt tot cijfers en grafieken, maar tot een wezenlijk verstaan van wat er in het onderwijs nu eigenlijk gebeurt en waar het om draait.<br>
<br>
Dat is de fenomenologische vraag naar de ervaring. Het is een manier van de dingen bevragen die een heel andere manier van spreken en denken over onderwijs mogelijk maakt dan de cijfermatige manier. En bovendien is het een benaderingswijze die - en dat is geen onbelangrijk detail - een robuuste onderbouwing kan leveren voor een onderwijsopvatting zoals die op veel scholen gedragen wordt.<br>
<br>
Fenomenologie heeft te maken met heel precies en aandachtig de ervaring van iets te beschrijven en die beschrijving steeds verder te verdichten, en zo heel dicht bij de dingen te komen zoals ze aan ons verschijnen, om langs die weg de omgang met de dingen te verdiepen.<br>
<br>
Zo vertelde <a href="http://www.maxvanmanen.com/">Max van Manen</a> afgelopen week bij het NIVOZ over de fenomenologie van het oogcontact. Wat is precies de ervaring van oogcontact, wat betekent oogcontact precies, wat zit daar allemaal aan vast, wat wil ons dat zeggen? En vooral: in de relatie tussen leraar en leerling? En wat kunnen de literatuur, de dichtkunst en de schilderkunst ons leren over <a href="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f7/Rembrandt_Abraham_en_Isaac,_1634.jpg">oogcontact</a>?<br>
<br>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.hud.ac.uk/media/universityofhuddersfield/content2013/schools/educationandprofessionaldevelopment/images/fullwidth/IMG_0141.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://www.hud.ac.uk/media/universityofhuddersfield/content2013/schools/educationandprofessionaldevelopment/images/fullwidth/IMG_0141.jpg" height="180" width="640"></a></div>
<br>
Of bijvoorbeeld, wat het voor een kind betekent om bij de <a href="http://www.maxvanmanen.com/files/2013/05/Student_Naming.pdf">naam </a>genoemd te worden, of juist steeds met de naam van zijn broer of zus, of dat de leraar steeds je naam vergeet, of verbastert? En of je die naam steeds enkel maar hoort als een snauw - wat bij kinderen met gedragsproblemen nogal eens voorkomt - of als een liefkozing. Wat betekent dat allemaal? En ook hier: wat vertelt de literatuur ons over de betekenis van de naam?<br>
<br>
Door op die manier de ervaring in de praktijk heel aandachtig te beschrijven en te onderzoeken, kun je je sensibiliteit en je <a href="http://nivoz.nl/trajecten/pedagogische-tact/">pedagogische tact</a> vergroten. Als je er zo over nagedacht hebt, zul je anders - bewuster, aandachtiger, tactvoller - omgaan met de kinderen in je klas.<br>
<br>
En voor de boekhouders onder ons: wie weet zal dat ons onderwijs op lange termijn ook effectiever maken.Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-37619488637354156842015-06-01T14:18:00.000+02:002015-06-01T14:18:02.850+02:00Groep 4B naar het atelier<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://pbs.twimg.com/media/B8C_5MhIUAEJ-_Z.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://pbs.twimg.com/media/B8C_5MhIUAEJ-_Z.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
Vrijdagmiddag. De kinderen uit groep 4B staan aan tafels die
bezaaid zijn met allerlei materialen: karton, aluminiumfolie, closetrollen, plastic
flessen, melkpakken, eierdozen, touw, papieren borden… De kinderen hebben die
spullen zelf meegenomen van thuis. Ook zijn er kleine handzaagjes,
handboortjes, een lijmpistool , gewone lijm,
afplaktape… Daarvoor zorgt de juf. Sinds we vaker zo werken, zijn de kinderen
steeds meer om zich heen gaan kijken naar spullen die ze kunnen gebruiken in
het atelier. Ze mogen ze alleen op vrijdag meenemen, en wat we niet gebruiken
gaat weer mee naar huis, anders groeien we dicht, op school.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Voordat we beginnen vraag ik de kinderen of ze iets
bijzonders hebben meegebracht en of ze daar al ideeën bij hebben, wat ze ermee
zouden willen maken. Dat doen we klassikaal. Kinderen die iets willen vertellen
over wat ze mee hebben, krijgen zo aandacht van de hele groep voor hun verhaal.
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Bij een vorige keer was er tussen twee kinderen een conflictje
ontstaan over een bepaald stuk rommel dat ze allebei wilden gebruiken. In principe
delen we alles, maar het bleek inmiddels toch belangrijk hier iets over te
zeggen. Daarom bespreken we nu voordat we beginnen of er ook kinderen zijn die
plannen hebben met bepaalde spullen die ze hebben meegebracht, en die om die
reden niet voor andere kinderen beschikbaar zijn. Ik ga dat als juf niet
allemaal precies controleren - we spreken alleen in algemene zin af dat als je
iets wil gebruiken van een ander, of als iemand iets van jou wil gebruiken wat
jij hebt meegebracht, dat je dan goed moet overleggen en elkaar aankijken om te
zien of je het met elkaar eens kunt worden. Dat zijn de spelregels.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Dan kunnen we beginnen. Ik geef geen specifieke opdracht, en
geen instructie. De kinderen gaan zonder enige terughoudendheid aan de slag. Het
komt er nu op aan dat ik niets doe behalve kijken. Kijken of iedereen inderdaad
aan de slag gaat, hoe ze uit hun ogen kijken, hoe ze dingen pakken en bekijken,
hoe ze experimenteren, hoe ze overleggen met elkaar – kortom, of ze uit de voeten kunnen. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
Ronald Blikman, een collega van een andere school, die komt
kijken hoe wij in het atelier werken, spreekt zijn verwondering uit over het
feit dat de kinderen allemaal van begin tot eind actief en betrokken zijn en
het naar hun zin lijken te hebben. Ik denk dat dat mogelijk te maken heeft met
de cultuur op onze school. Onze leraren zijn zich er bewust van dat kinderen als
je ze steeds precies voorschrijft wat ze moeten doen en ze nooit laat ‘zwemmen’,
langzaam maar zeker steeds minder initiatief nemen en minder speels en vrij
worden. We vinden het op De Kleine Reus belangrijk om de nieuwsgierigheid en
het zelfvertrouwen waarmee kinderen de wereld tegemoet treden, te koesteren, en
waar die beschadigd zijn, te herstellen. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Alle kinderen zijn druk bezig. Hun plannen lopen uiteen:
Maxine maakt een ijsmachine. Wiemer maakt een boot met zwembad voor één van
zijn knuffels. Thijs kijkt bedenkelijk: “Ik wil wielen onder mijn boot maar ik weet
niet hoe.” Ik zie hem her en der rommelen tussen de materialen en even later
komt hij terug met twee melkdopjes, wat ijzerdraad en een boortje. “Ik heb een
idee”, glimt hij.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://pbs.twimg.com/media/Bx6sYKOIAAAtlxV.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://pbs.twimg.com/media/Bx6sYKOIAAAtlxV.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
Ronald is benieuwd wat ons werk in het atelier te maken
heeft met eenentwintigste-eeuwse vaardigheden – iets waar het bestuur meer
aandacht voor wil vragen in de scholen. Hoewel ik geen liefhebber ben van de
term – behalve ict zijn het allemaal dingen die altijd belangrijk zijn geweest - kan ik best iets bedenken. Ons werk in het
atelier sluit denk ik het meeste aan bij de eigenschappen “agility” en “adaptability”,
die naar verondersteld extra belangrijk zouden zijn in de 21<sup>e</sup> eeuw. Het
is het vermogen je soepel aan te passen aan veranderende omstandigheden. Dingen
verlopen altijd anders dan je denkt. Dat vereist een zekere flexibiliteit en aanpassingsvermogen.
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
De opdracht om aan de slag te gaan zonder dat de juf
voorschrijft hoe en wat, dat is voor sommige kinderen – murw geworden door de
gangbare schoolpraktijk - een hele uitdaging. Als kinderen vervolgens proberen
met materiaal en gereedschap een plan te verwezenlijken dat hen voor ogen
staat, komen ze in aanraking met een zekere frictie. Ze willen iets maken, en
dat lukt niet zonder meer, het materiaal voegt zich niet zonder meer naar hun
wens. Dan moeten ze nadenken hoe ze het nog anders aan kunnen pakken. Op die
manier leren ze omgaan met de weerbarstige werkelijkheid en de spanning tussen
wat je wil en wat lukt.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Ik kijk toe en waar ik nodig ben denk ik mee. Wat overigens
niet wil zeggen dat ik meteen toesnel als ik rimpels zie in iemands voorhoofd:
laat die hersens maar even kraken - daar wordt belangrijk werk verricht. Ik let
vooral op of niemand zich brandt aan het lijmpistool en of het allemaal goed
verloopt bij het zagen. En ondertussen stel ik voortdurend vragen – dicht bij,
een op een - om te horen wat de kinderen te vertellen hebben over hun plannen,
over de obstakels die ze tegenkomen in de uitvoering ervan, en hun ideeën voor
een mogelijke oplossing.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Bij het opruimen moeten we altijd oppassen dat de knutsels
niet met het afval in de prullenbak verdwijnen. Het is namelijk niet altijd
goed te zien wat het is, of zelfs maar dát het iets is. Een belangrijke rol is daarom
ook altijd weggelegd voor het presenteren van wat er gemaakt is. Terug in de klas vertellen de kinderen, vaak
samen met degenen met wie ze hebben samengewerkt, wat het is dat ze gemaakt
hebben en hoe het werkt, wat het doet of waar het voor is. Ook vertellen ze
waar ze tegenaan gelopen zijn bij het knutselen, en hoe ze bepaalde obstakels hebben overwonnen. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Thuis vragen hun ouders ook nog eens wat het is, waar ze mee
thuis zijn gekomen, en soms mailen ze me zelfs wat hun kind er thuis bij heeft
verteld. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
De week daarop vragen de kinderen: Wanneer gaan we weer naar
het atelier?<o:p></o:p></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-61307239301318381062015-05-28T11:41:00.001+02:002015-05-28T11:51:20.093+02:00Onderwijskwaliteit zichtbaar maken<span style="font-family: inherit;">De <a href="http://www.onderwijsraad.nl/actueel/lopende-adviestrajecten/onderwijskwaliteit-in-bredere-zin-zichtbaar-maken/item7235">Onderwijsraad </a>stelt zich de vraag: Hoe kunnen we onderwijskwaliteit in bredere zin zichtbaar maken?</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://www.deverrebergen.nl/wp-content/uploads/2014/02/DSC1504.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="http://www.deverrebergen.nl/wp-content/uploads/2014/02/DSC1504.jpg" height="265" width="400" /></a></div>
<span style="font-family: inherit;">Het verheugt me zeer dat de Onderwijsraad zijn zorg heeft geuit over de disproportionele nadruk die in onderwijsbeleid wordt gelegd op de cognitieve kant. De raad schreef hierover: </span><a href="https://www.onderwijsraad.nl/publicaties/2013/een-smalle-kijk-op-onderwijskwaliteit/item7042">"Een smalle kijk op onderwijskwaliteit"</a>.<br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<span style="font-family: inherit;">Het doet me dan ook deugd dat de Onderwijsraad - </span>geïnspireerd<span style="font-family: inherit;"> door <a href="http://nivoz.nl/artikelen/wat-is-goed-onderwijs-over-kwalificatie-socialisatie-en-subjectivering/">Gert Biesta</a>? - naast zorg voor kwalificatie uitdrukkelijk aandacht vraagt voor socialisatie en subjectivering. </span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
Je kunt je overigens afvragen of het juist is om te zeggen dat er weinig aandacht is voor socialisatie. De overheid heeft zich daar al in hoge mate mee bezig gehouden door zich op allerlei fronten te bemoeien met de manier waarop scholen aan socialisering zouden moeten werken. Denk bijvoorbeeld aan de lijst met goedgekeurde <a href="http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/veilig-leren-en-werken-in-het-onderwijs/aanpak-pesten-en-cyberpesten">"evidence based" pestprogramma's</a> die het ministerie heeft uitgevaardigd. Buiten het funderend onderwijs zien we ook bij de aanpak van <a href="http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/nieuw-in-nederland/vraag-en-antwoord/moet-ik-als-nieuwkomer-inburgeren.html">inburgering en integratie</a> een zeer bepaalde, objectivistische benadering van socialisatie. Het is zeer de vraag of dat de meest wenselijke manier is om aandacht te besteden aan het domein van socialisatie. De aanpak van de overheid verraadt al bij voorbaat een zeer specifieke opvatting van 'aandacht', en een vooringenomenheid ten aanzien van de manier waarop aandacht zou moeten worden besteed aan dit aspect van onderwijs.<br />
<br />
Nu ook het domein van de subjectivering of persoonsvorming bij de overheid in het vizier komt, kan ik dat niet enkel maar verheugend vinden. Aandacht, ja, maar hoe willen we dat vorm geven, die aandacht? En willen we de aandacht van de overheid, of moet het liever de aandacht van de leraren zijn?<br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<span style="font-family: inherit;">Hoewel ik onderschrijf dat er meer aandacht moet worden besteed aan de domeinen van de socialisatie en de subjectivering, zou ik daarom toch, voordat we op zoek gaan naar antwoorden op de vraag die de raad stelt, willen stilstaan bij de vraag </span>zelf<span style="font-family: inherit;"> zoals die gesteld wordt. Is dat wel de vraag die we zouden moeten stellen? Is het wenselijk voor het onderwijs, dat de vraag gesteld wordt in deze bewoordingen?</span><br />
<span style="font-family: inherit;"><br /></span>
<span style="font-family: inherit;">Wat staat er precies in de beschrijving van het <a href="http://www.onderwijsraad.nl/actueel/lopende-adviestrajecten/onderwijskwaliteit-in-bredere-zin-zichtbaar-maken/item7235">lopende adviestraject</a> van de Onderwijsraad? Ik citeer:</span><br />
<blockquote class="tr_bq">
<span style="background-color: #f6fffb; line-height: 22.8800010681152px;"><span style="font-family: inherit;">"Hoe kan onderwijskwaliteit in bredere zin <i>zichtbaar worden gemaakt</i>?"</span></span><span style="background-color: #f6fffb; font-weight: bold; line-height: 22.8800010681152px;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;"><span style="font-family: inherit;">"Om <i>zicht te krijgen op</i> de onderwijskwaliteit worden op leerlingniveau, schoolniveau en landelijk niveau onderwijsopbrengsten en -inspanningen <i>in kaart gebracht.</i>"</span></span><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;"><span style="font-family: inherit;">"Bredere onderwijsopbrengsten blijven [...] <i>onderbelicht</i>. Dit maakt dat scholen hier <i>beperkt zicht </i>op hebben en het lastiger is om <i>doelgericht aan kwaliteit</i> in bredere zin te <i>werken</i>."</span></span><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span><span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;">"</span><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;">Vanuit de overheid en de onderwijspraktijk wordt het dan ook steeds belangrijker gevonden om de <i>aandacht voor, en de zichtbaarheid</i> van, onderwijskwaliteit in bredere zin te <i>vergroten</i>." </span></span><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;"><span style="font-family: inherit;"><br /></span></span><span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;">"</span><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;">In zijn advies </span><a href="http://www.onderwijsraad.nl/publicaties/2013/een-smalle-kijk-op-onderwijskwaliteit/item7042" style="background-color: #f6fffb; border: 0px; box-sizing: border-box; font-stretch: inherit; line-height: 20.7999992370605px; margin: 0px; padding: 0px; vertical-align: baseline;"><em style="box-sizing: border-box;">Een smalle kijk op onderwijskwaliteit</em></a><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;"> (2013) signaleert de Onderwijsraad ook dat er meer <i>waardering </i>zou moeten komen voor niet-cognitieve capaciteiten en dat de brede kwaliteit van het onderwijs <i>beter inzichtelijk gemaakt </i>zou moeten worden."</span></span></blockquote>
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;"><br /></span></span>
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;">Impliciet wordt met deze bewoordingen verondersteld dat je, om aandacht te geven aan iets, datgene in kaart moet brengen, dat je er zicht op moet krijgen, dat je het moet belichten, dat je het inzichtelijk moet maken, en dat je er doelgericht aan moet werken. Dat hoeft nu niet direct allemaal zo zorgwekkend te zijn, en leraren en schoolleiders kunnen die woorden best interpreteren op een manier die recht doet aan de zaak, maar we kennen de zeer bepaalde denktrant van de overheid zo langzamerhand. </span></span><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;">En de vraagstelling getuigt ervan dat niet alleen de leraren en schoolleiders er aandacht voor zouden moeten hebben, maar met name ook de overheid.</span><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;"> </span><br />
<span style="font-family: inherit;"><span style="background-color: #f6fffb; line-height: 20.7999992370605px;"><br /></span></span>
<span style="background-color: #f6fffb;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;">Mijn grote zorg is daarom, dat de overheid, net zoals met het domein van de </span></span><span style="line-height: 20.7999992370605px;">socialisatie</span><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;"> is gebeurd, nu ook het domein van de subjectivering zal gaan proberen te onderwerpen aan een quasi wetenschappelijke benadering. Dit zou uitermate onwenselijk zijn en getuigen van een </span></span><span style="line-height: 20.7999992370605px;">fundamenteel</span><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;"> onbegrip van wat op dit domein nodig en wenselijk is.</span></span></span><br />
<span style="background-color: #f6fffb;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;"><br /></span></span></span>
<span style="background-color: #f6fffb;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;">Subjectivering is een domein waaraan enkel en alleen recht gedaan kan worden in een onderwijswereld waar ruimte wordt vrijgehouden voor het risico, het <a href="http://www.onderwijsfilosofie.nl/denkfiguren-bibliotheek/recensies/recensie-gert-biesta-the-beautiful-risk-of-education/">prachtige risico van onderwijs</a>. </span></span></span><br />
<span style="background-color: #f6fffb;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;"><br /></span></span></span>
<span style="background-color: #f6fffb;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;">Dit domein te willen koloniseren met allerhande quasi-objectieve meetinstrumenten, waartoe alles wat daar gebeurt moet worden gereduceerd tot kwantificeerbare eenheden, en onderworpen aan bewezen effectieve interventieprogramma's en gestandaardiseerde toezichtkaders - die onstuitbare zucht om alles controleerbaar en berekenbaar te maken - dit alles getuigt van een fundamenteel onbegrip van het domein van subjectivering en zal onafzienbare schade toebrengen aan de toch al zo door toetszucht geplaagde jonge mensen die we op school proberen te helpen iemand te worden die zich kan verbinden met de wereld.</span></span></span><br />
<span style="background-color: #f6fffb;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;"><br /></span></span></span>
<span style="background-color: #f6fffb;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;">De overheid vraagt de Onderwijsraad om advies wat ze moet doen, om naast kwalificatie ook aandacht te geven aan socialisatie en subjectivering. Ik zou willen zeggen: de overheid moet niet altijd zo nodig iets willen dóen. Hier moet je eerst en vooral iets láten. Ruimte laten. Ga minder op die kwalificering zitten, niet door méér te gaan inzoomen op socialisatie en subjectivering, maar door </span></span><span style="line-height: 20.7999992370605px;">überhaupt</span><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;"> minder bovenop het onderwijs te zitten en niet zo nodig alles steeds maar te willen controleren, in het licht rukken en in kaart brengen. Laat leraren met hun schoolleiders onderwijs geven en vormgeven. Geef hen de ruimte opdat zij ruimte kunnen geven aan de kinderen. Want dat is wat er nodig is voor socialisatie en subjectivering: ruimte om te oefenen.</span></span></span><br />
<span style="background-color: #f6fffb;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;"><br /></span></span></span>
<span style="background-color: #f6fffb;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;">Laat de school een <a href="http://www.kwaliteitvanonderwijs.nl/wp-content/uploads/2015/04/Essay-Gert-Biesta.pdf">oefenplaats </a>zijn voor volwassenheid.</span></span></span><br />
<span style="background-color: #f6fffb;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;"><br /></span></span></span>
<span style="background-color: #f6fffb;"><span style="font-family: inherit;"><span style="line-height: 20.7999992370605px;"><br /></span></span></span>
<span style="background-color: #f6fffb; color: #404040; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 20.7999992370605px;"><br /></span>
<span style="background-color: #f6fffb; color: #404040; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 20.7999992370605px;"><br /></span>Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-859946724615514470.post-68311897649060370962015-03-19T10:39:00.001+01:002015-03-19T10:52:29.335+01:00Leraren klooien met ledjes en batterijen<div class="MsoNormal">
Eens in de twee jaar organiseert <a href="http://www.openbaaronderwijsaandeamstel.nl/">Openbaar Onderwijs aan de Amstel</a> een studiedag voor alle tweeëntwintig scholen binnen het bestuur. Deze
keer was de dag gevuld met talloze workshops die te maken hadden met programmeren,
technologie, blended learning, mediawijsheid, 21st Century Skills en wat dies
meer zij, verzorgd door onder andere Pauline Maas, Olaf de Groot, Michel van
Ast, Wieke Heikoop, Arnoud Kuijpers en veel anderen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Hier en daar gaven ook leraren van de scholen zelf een
workshop, en dat vind ik persoonlijk altijd het mooist: leraren die met elkaar
delen wat zij zelf in hun klas ontwikkelen. Zoiets maakt op mij veel meer
indruk dan iemand als ruimtevaarder André Kuipers, die de dag afsloot met een ellenlange
diavoorstelling van buitenaardse vakantiekiekjes, en er niet in slaagde een
brug te slaan naar de praktijk van het onderwijs.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://pbs.twimg.com/media/CAYC2IsWYAALVWc.jpg:large" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://pbs.twimg.com/media/CAYC2IsWYAALVWc.jpg:large" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
Nee, dan de workshops. <a href="http://www.astridpoot.nl/">Astrid Poot</a> en ik gaven er ook één: “Onderwijs
is een avontuur!” Over de vraag hoe je kinderen kunt leren omgaan met het
onvoorspelbare. Want dat is iets waar in het onderwijs weinig aandacht aan
wordt besteed.</div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Kinderen leren al snel dat het er op school om begonnen is
te achterhalen welk antwoord de leraar, de methodeschrijver en de toetsontwikkelaar
willen horen. Als je dat te weten kunt komen, dan krijg je een punt. Wie daar
niet zo goed in is, of niet bereid is zich aan dat format te conformeren,
faalt. En dat is een kwalijke zaak, want je wil juist nieuwsgierigheid, verbeeldingskracht
en vindingrijkheid cultiveren, je wil dat kinderen problemen niet uit de
weggaan maar dat ze met elkaar op zoek gaan naar mogelijke oplossingen. Dat wil
je, niet alleen omdat het bedrijfsleven mensen zoekt die dat soort kwaliteiten
hebben, maar ook en vooral, omdat ze met die kwaliteiten vrij en volwassen de
wereld in kunnen, straks.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Al die kwaliteiten raken afgestompt als kinderen op school steeds
de ervaring opdoen dat het niet loont om zelf na te denken, dat er geen ruimte
is om samen een probleem te onderzoeken en iets uit te proberen, want er is
maar één antwoord goed, en dat staat in het antwoordenboek. Dus zeg het nu maar
gewoon juf, wat is het antwoord?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Als je kinderen wil leren omgaan met het onvoorspelbare, dan
moet je je onderwijs anders inrichten. Situaties scheppen waarin niet bij
voorbaat vast staat hoe het moet of waar je uit moet komen. Daar komt bij: als
je kinderen een bepaalde attitude bij wil brengen, dan lukt dat alleen als je die
attitude kunt voorleven. In hoeverre ben
jij als leraar in staat en bereid de controle los te laten en om te gaan met
het onvoorspelbare?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://pbs.twimg.com/media/CAcf_DeUcAANZqB.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="320" src="https://pbs.twimg.com/media/CAcf_DeUcAANZqB.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
In de workshop wilden we hier niet zozeer over praten, maar
veeleer iets doen, waardoor de deelnemers – leraren – zouden ervaren waar dit
over gaat. We hadden niet zo expliciet aangekondigd dat we zouden gaan klooien
met elektronica, anders zouden er alleen mensen zijn gekomen die dat vanzelf al
leuk vinden. We wilden juist mensen bereiken die van zichzelf denken dat ze
daar niks mee hebben. Dat is goed gelukt. Bij elk van de drie rondes werd er
aan het slot door een aantal deelnemers gezegd: “Ik dacht dat deze workshop heel
ergens anders over zou gaan, en eerst kreeg ik het heel warm en dacht ik, ik
wil weg, maar ik heb me eroverheen gezet en nu ben ik toch blij dat ik iets
gemaakt heb - dat het lukte.”</div>
<div class="MsoNormal">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Dat was het mooist om te zien: dat een aantal mensen de
eigen weerstand had overwonnen, een drempel over was gegaan, en hier en daar
zelfs had ervaren dat het eigenlijk helemaal niet zo onprettig is om dat te
doen, maar misschien zelfs wel een beetje opwindend.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Wat hebben we gedaan? In het atelier van De Kleine Reus hadden
we een hoop plastic flessen, doppen, karton, rietjes, touw, gekleurd papier en
aluminiumfolie verzameld. Qua gereedschap waren er stanleymessen, een zaagje, een
lijmpistool, scharen, gewone lijm, plakband, afplaktape, draadstrippers. Iedere
deelnemer kreeg een klein plat batterijtje (een knoopcel heet zo’n ding), een
ledje, en stroomdraad, en de opdracht was: maak een lampje. Er was een
<a href="http://makered.nl/?page_id=271">werkbriefje </a>van Astrid, waarop je kon zien wat je zou kunnen maken, en een
grafische uitleg hoe je het lampje aan kon krijgen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
En dat was alles. Geen klassikale instructie, niks stap voor
stap en dan doe je dit en dan doe je dat. Niks. Ga je gang.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
En we zagen wat we indertijd ook bij <a href="http://hesterij.blogspot.nl/2014/12/lekker-klooien-met-gereedschap.html">de kinderen</a> hadden
gezien: ze gingen! Sommigen werkten samen, anderen alleen, sommigen begonnen
met het ledje en de batterij uit te proberen of ze ‘m aan kregen, anderen gingen
eerst met karton en papier aan de slag, er waren uitvinders en ontwerpers, er
waren lezers en doeners, sommigen probeerden het werkbriefje te volgen, anderen
lieten dat links liggen en probeerden gewoon maar wat totdat het werkte,
sommigen waren blij als het lichtje ging branden, anderen rustten niet voordat
ze een schakelaar hadden bedacht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://pbs.twimg.com/media/CAX1KSaXEAATyJl.jpg:large" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="240" src="https://pbs.twimg.com/media/CAX1KSaXEAATyJl.jpg:large" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
“Hij doet het niet!”<br />
<br />
"Hij doet het!"<br />
<br />
“Maar hoe krijg ik ‘m nou uit?”<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
“Maar hoe maak ik dan een schakelaar?”<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Sommigen leken bij het eerste obstakel te verwachten direct
door ons uit de brand te zullen worden geholpen met een glashelder: Dat moet
zo. Maar dat deden we niet. “Dat ga jij bedenken.” Er was een enkeling die het
echt heel onaangenaam vond dat niet volkomen duidelijk was wat de bedoeling
was. “Ik ben gewoon iemand die het nodig heeft dat je precies zegt en voordoet
hoe het moet - alleen dan lukt het.” We lieten haar zwemmen en ze kwam toch op
gang, helaas nog zonder er erg van te kunnen genieten.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Een andere juf zei: “Leuk hoor, maar ik weet niet of dit nu
voor alle kinderen geschikt is, ik denk dat het voor sommigen heel frustrerend is.”
Is frustratie iets dat je zou moeten vermijden in de klas? Of is dat juist het
moment waarop je iets begint te ontdekken wat je niet al vanzelf kon? Is dat
niet juist het punt waar je als leraar en als leerling voortdurend naar op zoek
moet gaan, het punt waarop je niet zomaar wrijvingsloos verder kunt? En dan
doorzetten? Is dat niet precies wat ons te doen staat in het onderwijs:
kinderen leren daarmee om te gaan, ja zelfs: daarvan te genieten, onder meer
door voor te leven hoe veel plezier wij erin hebben?<br />
<span style="text-align: center;"><br /></span>
<span style="text-align: center;">Want ik hoop vooral dat mensen ontdekken – en vervolgens aan
de kinderen kunnen voorleven – dat het een kick op zichzelf is: een grens
overgaan, iets doen waarvan je dacht dat je het niet kon, omdat je dacht dat je
“zo niet bent”. Ontdekken dat je kunt veranderen, dat je je kunt ontwikkelen.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
Je doet jezelf tekort met “ik ben gewoon iemand die” – of je nu 8 bent of 48 of
68 of 88. Weerstand voelen is niet erg. Weerstand betekent niet: “Keer terug” maar:
“Ga door!”. Er is altijd nog weer iets nieuws te ontdekken, je bent nooit klaar, en dat is een reden voor blijdschap.<o:p></o:p></div>
Hester IJsselinghttp://www.blogger.com/profile/17310673251982723989noreply@blogger.com2